Կաղապար:Օրվա բառ/հունվարի 7, 2016 թ.
տիրապետել բայ
Հայերեն
վանկեր՝ տի•րա•պե•տել
Բայ
- իր իշխանությունը տարածել մի բանի վրա, իշխել, իշխանություն ունենալ ◆ Այն ժամանակ Բակուրն էր տիրապետում Սյունիքում:
- (փխբ․) գերիշխել, գերիշխող տեղ գրավել, իշխել ◆ Թյուր վճիռները հոն ալ կտիրապետեն: (Գրիգոր Զոհրապ)
- տիրել, գրավել ◆ Ցլիկ Ամրամը... տիրապետեց Ուտիքն ու Սևորդյաց ձորը: (Մուրացան)
- ունենալ որպես սեփականություն ◆ Նա էր տիրապետում այդ կալվածքներին:
- իրեն ենթարկել, իրեն հնազանդեցնել, իր ազդեցությանը՝ իր ուժին՝ հմայքին ենթարկել ◆ Շամիրամ տիրապետել է իմ սրտին: (Նաիրի Զարյան)
- լավ իմանալ, որևէ բանից կատարելապես կարողանալ օգտվել, որևէ գործում հմուտ լինել, կարողանալ գործածել ◆ Պետք է տիրապետել գոնե մեկ օտար լեզվի: ◆ Տիրապետել գրելու արվեստին:
- ի վիճակի լինել (իր մարմնի անդամները) գործունեության մեջ դնելու ◆ Նա վերջին անգամ հավաքեց իր հոգու ամբողջ ուժը, կարողացավ տիրապետել իր ձեռքին: (Վահրամ Փափազյան)
- (փխբ․) կարողանալ զսպել՝ ղեկավարել (զգացումները, մտքերը և այլն) ◆ Նա այլևս չկարողացավ տիրապետել իր մտքերին:
- (փխբ․) տիրել, համակել, պատել ◆ Ցուցարարներին աստիճանաբար սկսեց տիրապետել զայրույթը: Կ. Ռյուկման
- (հնց․) խնամարկել, հովանավորել
- (խսկց․) գրավել, յուրացնել
Հոմանիշներ
- իշխել
- իշխել, տիրակալել, գերիշխել, կառավարել, տիրակալել, թագավորել, պայազատել (հնց․)
- գրավել, տիրանալ, տիրել, սեփականել, սեփականացնել, նվաճել, հափշտակել, բռնագրավել
- ունենալ, սեփականատիրել