Հայերեն դարձվածք

  1. ակնապիշ՝ ապշահար նայել ◆ - Ի՞նչպես, - աչքերը չռելով զարմացմամբ հարցնում է ծառային, - դու ասում ես, որ եղբայրս փող չու՞նի։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Հյուրընկալս աչքերը չռեց ինձ վրա, տիրուհին ներողամտությամբ ժպտաց, իսկ հյուրերը ծիծաղեցին։ (Մուրացան) ◆ Նա դադարեց սանրելուց և զարմանքից չռած աչքերով նայում էր յուր հարսի ժպտող դեմքին։ Ն-Դ ◆ «Ինչպես թե մահ չկա», և կանչեց Թյութունճի-օղլուն, աչքերը պշուցած շահումյանցի երեսին։ (Միքայել Նալբանդյան) ◆ - Էնթավուր «[այնպիսի]» քենու ջանին մեռնիմ, ես Սմբատի տեղակ ըլիմ, գլուխս նրա ծնկնիցը վեր չեմ ունիլ, թող հենց նշանածս աչքերը լպստրակին արած՝ մտիկ տա։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Նրա վրա չազդեցին նույնիսկ երկու մանկահասակ երեխաների՝ վախից չռված բիբերը: «Եր.»
  2. ուշադրությունը լարել, ուշիշով նայել ◆ - «Աչքերդ չռած նայիր՝ տես ով է գնում, ով է գալիս»։ (Հրանտ Մաթևոսյան) ◆ Լուսնի բնակիչները կարծես աչքը չռած քեզ են սպասում, որ գաս քո սոցիալիզմով նրանց տունն էլ քանդես։ (Լեռ Կամսար)
  3. լարված նայել սպասել ◆ Երկրի՝ աղքատության ու սովի մատնված ժողովուրդներս չռված աչքերով սպասում են «փտած կապիտալիզմի» երկրներից առաքվող օգնությանը։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
  4. զայրացած նայել ◆ Բայց հենց առաջին խոսքի վրա Արտեմն այնպես չռել էր նրա վրա իր ահարկու աչքերը, այնպես բղավել նրա վրա, որ խեղճ պառավն իսկույն ձայնը փորն էր գցել։ Ն-Դ ◆ Ինձ յասավուլ Մարգար կասեն, էսա վեր կկենամ, աչքերս կռչեմ, հարսանքավորին չոլեչոլ կքցեմ, ժամումն էլ որ ըլին՝ դուրս կանեմ։ ◆ Սարիկը լսում էր աչքերը չռած, բերանը բաց և աշխատում էր պատկերացնել կրկեսը։ (Անահիտ Սահինյան) ◆ Քիչ հետո հաճի [հաջի] Սահակ աղան եկավ, ախոռ մտավ ու դուրս գալով պոռաց աչքերը դուրս ձգած: ◆ - Ո՞ւր է, քուռակը ո՞ւր է։ (Հակոբ Մնձուրի) ◆ Անիկա հանկարծ վեր կը ցատկեր խոլ ոստումով և արյունացայտ աչվըներն անոր վրա սևեռելով կը գոչեր։ (Եր.) ◆ Անդամալույծի աչքերը պլշեցին: Նայեց աղջկան ոտից մինչև գլուխ զայրացած և հայհոյեց։ ԱլՇ
  5. սաստել ◆ - Կաղե՛ք, - աչքերը չռեց աղեն, և նորից աղմուկն ընկավ։ Հովհաննես Թումանյան ◆ - Մայրի՛կ... Սուսամբարը մեզ կերակուր չի տալիս, մեզ վրա աչք է չռում: (Պերճ Պռոշյան)
  6. սարսափահար հայացքով նայել ◆ Մենք նայում էին բոլորին՝ աչքներս սարսափից չռած, / Այնտեղից ռազմի մի շեփոր կանչում էր խրոշտ ու առույգ։ Դ ◆ Դասարանը սարսափ կտրած, չռած աչքերով սպասում է դրության վախճանին։ ն

Աղբյուրներ խմբագրել

  1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։