աքցան

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [ɑkʰˈt͡sʰɑn]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ աքցան

վանկեր՝ աք•ցան 

Ստուգաբանություն

Թերևս փոխառություն արևելակովկասյան աղբյուրից. հմմտ. տինդերեն kuuli, լակերեն къаьцла, ագուլերեն кьц-кьец, թաբասաներեն кьаццар «աքցան»։

Գոյական

1. մետաղյա գործիք մի առացքով կամ կոճակով մկրտաձև իրար միացած կեռածայր ձողերից՝ որևէ բան պինդ բռնելու, բևեռ դուրս բերելու և այլնի համար
2. (փխբ․) խիստ՝ ուժեղ ճնշում (քաղաքական, տնտեսական և այլն), նեղ՝ ծանր կացություն՝ վիճակ ◆ Մրցավազքի աքցանի մեջ աշխարհը շնահեղձ է լինում։ (Սովետական Հայաստան)
3. (սննդ․) ջրաղացի կամ ձևավորող մեքենայի լիսեռների միջև ճեղքը (տարածությունը)
4. (նորբ․) գամահան, ունելիլ

Հոմանիշներ

1. կաստ, գամահան, բևեռահան, բևեռաքաշ, սեպահան, մեխահան (ժղ․)
2. (ժղ․) ատամնահան
3. տե՛ս ճանկ
4. տե՛ս ճնշում

Արտահայտություններ

1. աքցանի մեջ առնել
   1. (ռազմ․) երկու կողմից թշնամուն թևանցել շրջապահելը
   2. (փխբ․) որևէ տեսակետից ուժեղ ճնշման մեձ պահել, նեղել
2. աքցանով են դուրս գալիս (բառեր, խոսք և այլն) - շատ սակավախոս է
3. աքցանով հանել (խոսք, պատասխան)
   1. դժվարությամբ՝ հարկադրանքով խոսեցնել
   2. ասվում է շատ դանդաղ խոսող մարդու մասին

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	աքցան(ը)	աքցաններ(ը)
Սեռ.	աքցանի	աքցանների
Տր.	աքցանի(ն)	աքցանների(ն)
Հայց.	աքցան(ը)	աքցաններ(ը)
Բաց.	աքցանից	աքցաններից
Գործ.	աքցանով	աքցաններով
Ներգ.	աքցանում	աքցաններում

Բաղադրյալ բառեր
աքցանել աքցանվել

Թարգմանություններ

Թարգմանություն

Ածական

1. Ալաշկերտ, Խոտուրջուր՝ տե՛ս աքացկան ◆ Աքցան կովն ինչի՞ կուգա։ (Մ․Հաճյան) ◆ Ձին ձիու մոտ կաբին, յա աքցան կեղի, յա՝ կըձան։

Հոմանիշներ

1. կծաքցան

Արտահայտություններ

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ

Թարգմանություն

• ռուսերեն՝ тиски (ru) ‎(tiski)
• անգլերեն՝ nip

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Կարինե Գրիգորյան, Արմեն Մարտիրյան, Սննդի անվտանգության, սննդի քիմիայի և սննդարտադրական տեխնոլոգիաների անգլերեն-հայերեն-ռուսերեն տերմինաբանական համառոտ բառարան (ԵՊՀ հրատարակչություն), Երևան, «Երևանի պետական համալսարան», 2017 — 72 էջ։
• Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։