ծալել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [t͡sɑˈlɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ ծա•լել
Ստուգաբանություն խմբագրել
Բայ
- ծայրերը իրար վրա բերելով կամ մի ծայրը երկտակելով ծավալը փոքրացնել կամ որոշ ձև տալ (թուղթը, շորը և այլն) ◆ Նա մոտեցավ իր մահճակալին և ձեռքով մի կողմ ծալեց մահճակալի առջևի փռած գորգը։ (Րաֆֆի) ◆ Ծերունին առնում էր քաշքուլի մեջ միջից եռանկյունի ծալած թղթերից մեկը և տալիս էր համբուրողին։ (Րաֆֆի)
- փակել, ծածկել ◆ Հապճեպ մի շարժումով գիրքը ծալեց դրեց արկղում ավանդական։ Եղիշե Չարենց
- կրծքին խաչաձև դնել, կրծքին խաչել (ձեռքերի մասին) ◆ Մահտեսի Ավետիսը ձեռքերը ծալած, լուռ ու մունջ նստել էր մի անկյունում։ (Րաֆֆի)
- կորացնել, կեռել ◆ Մեխը ծալել։
- իրար վրա բերելով որոշ դիրք տալ (ոտքերի, ձեռքերի մասին)
- վեր քշտել ◆ փողքերը ծալել։
- շարժական մասերը իրար վրա բերելով՝ փոքրացնլ, հավաք դարձնել ◆ Նա իր սղոցը առանց ոչ ոքի ցույց տալու ծալեց կրկին, գրպանը դրեց։ (Րաֆֆի)
- (փխբ․) կռվի՝ մրցության մեջ հաղթել ◆ Իր ճարպկությամբ փոքրը մեծին ծալեց։
- (փխբ․) ապրելով անցկացնել ◆ Չնայելով, որ յոթանասունն արդեն ծալել է, հետազոտում է աստծո մատյանը։ Լևոն Միրիջանյան
- (փխբ․) կտրել-անցնել ◆ Շոֆերն ինչ-որ բան ասաց՝ «մեծ քաղաք է, ամեն ինչ կպատահի» կամ նման մի բան, և մեքենան ծալեց Աբովյանի կեսը։ Գուրգեն Մահարի
- անտես առնել, չգործադրել, հածվի չառնել, նկատի չունենալ ◆ Բայց այս երևելի աստվածաբանը իր բոլոր գիտությունը ծալել է և պարկն է դրել։ (Րաֆֆի) ◆ Ես ծալում մի կողմ եմ դնում քաղաքավարական կանոնները։ (Նար-Դոս)
- իբրև զբաղմունք դադարեցնել (հաճախելը, սովորելը և այլն) ◆ Մի ազգային մեծ պոեմա եմ ձևել, բայց ծալում հետաձգում եմ։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Նա դպրոցը ծալել մի կողմ է դրել։ ◆ Այդ բոլորը ճիշտ է մեծափառ տիկին, բայց ի՞նչ անենք այժմ, ձեռքներս ծալած նստե՞նք։ (Մուրացան) ◆ Այդ զորապետը կարծես եկել էր նրա համար միայն, որ ձեռքերը ծալած կանգնե։ (Րաֆֆի) ◆ Էնպես լամ, որ քո բանաստեղծության կարգը ծալես։ (Ավետիք Իսահակյան)
Հոմանիշներ խմբագրել
- երկտակել, երկուտակել
- խաչաձևել
- երկտակել
- փակել
- ծածկել փակել, վրա բերել
- տե՛ս ճկել, կորացնել
- տե՛ս հաղթել
- տե՛ս ծալծլել
Արտահայտություններ խմբագրել
- Ծալած շորն ինքն իրեն կմաշվի (առած), Ունեցածը չպետք է պահել, պետք է գործածել։
- Ծալել գրպանը դնել (մեկին կամ մի բանի), Իր արժանիքներով, իր կարողությամբ մեկին գերազանցել։
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ խմբագրել
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։