այգ
Հայերեն
Արտասանություն
ՄՀԱ: [ayg]
Ստուգաբանություն խմբագրել
Առաջացել է թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ ai-õ- կամ ai-gh-` ai- «այրել, լուսավորել» արմատից՝ տարբեր աճականներով, համեմատել ավեստերեն՝ ayarə` «օր», գոթերեն՝ air` «վաղ», հունարեն՝ άινω՝ «այրել», άιθων՝ «բոցավառ, փայլուն, շողշողուն»։ Ավելի քիչ հավանական է կապը aus-՝ «լուսավորել» արմատի հետ։
Գոյական
վանկեր՝ այգ
- առավոտյան պահը՝ արևածագից առաջ, վաղ առավոտ ◆ Լուսաբերը մինչև այգ ջրիս միջին էր լողում։ Ռափայել Պատկանյան
- լուսեղեն երևույթ, որ նկատվում է բևեռների մոտ (հնց․)
- հաջորդ որվա առավոտը, հաջորդ որը ◆ Մենք մերօրերը, այգը դարու հոկտեմբերից ենք հիմա հաշվում։ Եղիշե Չարենց
- երջանկություն, լավ օր (փխբ․) (բնստ․)
- որևէ բանի՝ որևէ իրադարձության սկիզբ (փխբ․) (բնստ․)
- երիտասարդություն, ջահելություն ◆ Դու դեռգարնան այգ գեղանի, -Իմ վերջալույսն մոտ է ահա։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
Հոմանիշներ խմբագրել
- այգաբաց, արևածագ, առավոտ, արշալույս, վաղորդայն, լուսաբաց, լուսադեմ, լուսածագ, այգալույս, արևագալ, արևաբաց, օրաբաց, ծագ, ծեգ, ծեգաբաց, շաղաթաթախ, լուսաթաթախ, մթնշաղ, ադամալույս, ադամամութ, կիսալույս, աղոթալույս
- արևեծայրգ, աղոթարան (հնց․)
- աղոթրան, բարիլույս, ցնցուղ (բրբ․)
Արտահայտություններ խմբագրել
- Այգը բացվել ― այգանալ
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ խմբագրել
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։