անկում
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑŋˈkum]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ անկում
վանկեր՝ ան•կում
Կազմություն
խմբագրելԱրմատ՝ անկ, վերջածանց՝ -ում:
Գոյական
- ընկնելը, առարկայի շարժումը դեպի երկրի մակերեսը՝ ձգողական ուժի ներգործությամբ ◆ Բոլորը նետվում են դուրս դիտելու արծվի անկումը: (Նաիրի Զարյան)
- գետին գլորվելը՝ տապալվելը, վայր ընկնելը
- կրճատում, նվազում, պակասելը ◆ Մարդկության փրկությունը կապիտալիզմի անկման և կոմունիստական իրավակարգի մեջն է։ (Ավետիք Իսահակյան)
- կործանում, ոչնչացում ◆ Մարդկության փրկությունը կապիտալիզմի անկման և կոմունիստական իրավակարգի մեջն է։ (Ավետիք Իսահակյան)
- գրավվելը հակառակորդի զինված ուժերի կողմից, անձնատուր լինելը, ընկնելը ◆ Պարսիկները, Արտագերսի անկումից հետո սաստկացրին իրենց խստությունները թե՛ Դվինում և թե՛ շրջակա գյուղերում։ Ստեփան Զորյան
- հասարակական կյանքի կամ կուլտուրայի որևէ բնագավառի քայքայում
- մեծ չափերով կորուստ (անասունների մասին)
- (փխբ․) բարձր պաշտոնից՝ դիրքից ընկնելը, տապալում ◆ Ինչ միտք ունի… մարզպանի անկումը… Վասակը ընկավ թե չէ՝ Վարազվաղանին կբարձրացնեն։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- (փխբ․) բարքերի վատթարացում, բարոյական մակարդակի իջնելը՝ վատանալը ◆ Բարքերի անկում։ ◆ Բարոյական անկում։ (Շիրվանզադե)
- սպանվելը
- պարտություն, պարտվելը
- թուլացում, թուլանալը
- քայքայում, երկրի տնտեսական կյանքի լճացում (դեպրեսիա)
- ֆիզիկապես տկարանալը՝ թուլանալը
- (փխբ․) վատթարացում, վատանալը, փչանալը, իջնելը (տրամադրության, ոգևորության և այլն)
- (ֆիզ․) լույսի ճառագայթների իջնելու ուղղությունը
- (ֆիզ․) վայրընթաց շարժում
- (օդերև․) մթնոլորտային տեղում
- տե՛ս ճողվածք
- տե՛ս հնչյունի անկյուն
- (տնտգ․) իրական եկամտի կրճատման շարունակվող ժամանակաշրջան
Հոմանիշներ
խմբագրել- տապալում, գլորում, էջք, իջեցում
- կործանում, խորտակում, փլուզում, տապալում
- քայքայում, լճացում
- նվազում, կրճատում
- թուլացում, նվազում (ուժերի)
- կորուստ, սատակ (հնց․) (անասունների) պաշտոնանկություն, պաշտոնազրկություն (պաշտոնից)
- տե՛ս պարտություն
- տե՛ս ճողվածք
Արտահայտություններ
խմբագրել- անկում կարդալ (հզվդ․) - կործանում գուշակել ◆ Ժանգոտած սուսեր ձեռքերիդ պահած՝ անկում եք կարդում իմ նոր աշխարհին։ Եղիշե Չարենց
- անկման անկյուն (ֆիզ․) - հարթ մակարդակի վրա ընկնող լույսի ճառագայթով և նրա ընկած կետից կանգնեցրած ուղղահայացով կազմված անկյուն
- անկման դարաշրջան կամ միայն անկում - բուրժուական մշակույթի քայքայման դարաշրջանը (դեկադանս)
| Ան արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | անկում(ը) | անկումներ(ը) |
| Սեռ. | անկման | անկումների |
| Տր. | անկման(ը) | անկումների(ն) |
| Հայց. | անկում(ը) | անկումներ(ը) |
| Բաց. | անկումից | անկումներից |
| Գործ. | անկումով | անկումներով |
| Ներգ. | անկումում | անկումներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Հ.Զ. Պետրոսյան, Ս.Ա. Գալստյան, Թ.Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիա», 1975 — 328 էջ։
- Կիրակոսյան Գրիգոր, Ղուշչյան Համազ, Տիգրանյան Իշխան, Տնտեսագիտական բացատրական բառարան (Ամարաս), Երևան, 1999 — 464 էջ։