Հայերեն դարձվածք

  1. (մեկի՝ մի բանի վրա/ մեկին՝ մի բանի) տիրանալ ձգտել ◆ - Ես տասը տարի աչք եմ ունեցել այդ հողի վրա... այն ժամանակ այդ հողը պետք էր ինձ, շատ էր պետք։ Պերճ Զեյթունցյան ◆ Ես ոչ մեկի աթոռի, առավել ևս նրա աթոռի վրա աչք չունեմ: Գրիգոր Բալասանյան ◆ Այդ ամենի հետ, իր ողջ պատմության ընթացքում մեր ժողովուրդը աչք չի ունեցել ուրիշի ունեցածին, չի ցանկացել բռնագրավել ուրիշի իրավունքը։ (Մարտիրոս Սարյան) ◆ {Գրոշն ի՞նչ է, գրոշի վրա աչք չունենա ու մինակ խալխի խերի էդեն ըլի ման գալի։ Գաբրիել Սունդուկյան ◆ - Բայց մենք՝ հայերս, երբե՛ք աչք չունինք ամբողջ Թուրքիո վրա։ «Նաիրի» ◆ Իմ կարծիքովս, կարգ մը հայ բողոքականներ... աչք ունին առաջին ընտրաշրջանի փոքրամասնոթւյան աթոռին։ «Զարթոնք»
  2. հետամտել (ամուսնանալու, առավելապես կնոջ) ◆ - Դու աչք ունեի՞ր Սաթենիի վրա,- հարցրեց պառավը։ - Հիմա էլ ունեմ։ Սերո Խանզադյան ◆ Կնոջական ամեն դյութություններով հղփացած սիրուն օրիորդ մըն էր Սիրանույշ, որուն շատ երիտասարդներ աչք ունեին, թե՛ գեղեցկության, և թե՛ հարստության համար։ Եր ◆ - Դու Արշակի վրա աչք ես ունեցե՞լ, Հեղնա՛ր,- հարցրեց խոժոռած հայրը։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ - Ինչո՞ւ համար աչք նետեցիր աննշան լորտի [լորդի] մ'աղջկան, որ քեզի աչք չունի, կ'ըսեն ամեն տեղ։ (Մաթևոս Մամուրյան)
  3. (հավանելով) նկատի ունենալ, աչքի տակ ունենալ ◆ Նա նկատել է և համոզված է, որ ծերունի Խաչոն աչք ունի Թոմաս էֆենդու վրա, և մտածում է նրան փեսայացնել։ (Րաֆֆի) ◆ - Կարելի է՝ սրտիդ ուզածն է, որ մեռնիմ, ուրիշի վրա աչք ունիս, հա՞: (Ավետիք Իսահակյան)
  4. որևէ միտում ունենալ ◆ Ես իր վրա աչք չունեի, իր մեծ եղբայրն էի։ Աշոտ Հովհաննիսյան
  5. (հզվդ․) հսկել, հոգ տանել ◆ Շտապեց տուն, շունը հանձնեց տիրուհու խնամքին, խնդրելով աչք ունենալ Սարոյի վրա։ Ստեփան Զորյան
  6. (հզվդ․) (մի բան անելու) նպատակ հետապնդել ◆ Հոլանդացին աչք չուներ կառուցելու մեծ և շքեղ պալատներ։ «Գրական թերթ»

Աղբյուրներ խմբագրել

  1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։