Հայերեն դարձվածք

  1. խոնարհվել ◆ -Բայց դուք, պարոն, գոնե հիշո՞ւմ եք, որ մի օր իմ առաջ ծունկ չոքած բոցավառ խոսքերով խոստովանում էիք, որ ինձ սիրում ու պաշտում եք։ (Մուրացան) ◆ Այն ատեն էն ֆիեճյան [էն ֆիեջյան] զղջումի պիտի գա, ծունկ պիտի չոքի Հասունյանին առջև և...աջը պիտի համբուրե։ Հակոբ Պարոնյան
  2. նվաստանալով խոնարհվել ◆ Հիմիկվա մարդկանց բոլոր շալվարների ծնկներին կարկտան կա, այնքան որ սրա-նրա առաջ ծունկ են չոքում: ◆ Ոչ պեյ [բեյ] է, ոչ էֆենտի [էֆենդի] և ոչ փաշաների առջև ծունկ չոքելով մեջքի օղը կոտրած։ (Միքայել Նալբանդյան) ◆ Ի՞նչ ես պահանջում... Արդյոք ուզում ես, / Որ նա յուր սրտի խանդն ու զգացմունք / Զոհած հաճույքիդ՝ երկրպագե քեզ՝ / Եվ քո առաջև խոնարհե՞ յուր ծունկ: (Ալեքսանդր Ծատուրյան) ◆ «Հայության արդարության հիմք ընել» խոստացողները ամեն օր ծունկ մը ավելի կը խոնարհին այդ աստղին առջև: ◆ Զորեղի առաջ ծունր խոնարհեց, / Իշխանավորի ոտքերը լիզեց։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Դրամին առաջ ծունր կը դնե, խոհանոցի վեհության առջև ծափ կը զարնե։ Հրանտ Ասատուր
  3. խոնարհվել-հնազանդվել. հաշտվել-համակերպվել ◆ Ա՞յս է արդյոք գերագույն ճշմարտությունը, որուն առջև՝ ըմբոստ ու աննվաճ Մարդկությունը ծունկ պիտի չոքի օր մը։ (Գրիգոր Զոհրապ) ◆ Ո՛վ կանայք, ով որ ստորոգությամբ / Ծունկ է խոնարհում չար բախտի առաջ, / Ով որ լռում է ստրուկ զգացմամբ, / Երբ հայրենիքի բաժինն է հառաչ։ ◆ Բելա ինքնատուր աստվածության ծունր կրկնել չուզող և անոր բռնութենե խույս տվող մարդիկ Հայաստան գալով՝ արարածոց պաշտոն չէին կարող տանիլ [«պաշտել»]։ (Մաթևոս Մամուրյան)
  4. (հզվդ․) խոնարհվել, հարգանք, ակնածանք արտահայտել ◆ Այն երկրներից է Հայաստանը, որի առջև... ուզում ես խոնարհվել ու ծունկ չոքել: (Գևորգ Էմին) ◆ Մի հավերժահարս էր, որի առջև իսկապես պետք էր ծունկ խոնարհել և սքանչացման երկյուղածության ու պաշտամունքի խոսքեր մրմնջալ։ ◆ Մարդկային համերաշխությունը...որի առջև միայն խոնարհեցնում ենք մեր ծունրը: (Միքայել Նալբանդյան) ◆ Արիսդիտին [Արիստիդին] մեծ հոգվույն առջև ծունր կը դնեմ: (Մաթևոս Մամուրյան) ◆ Այսօր նա ծունր է դնում գեղեցկության ոտների մոտ: (Մուրացան) ◆ Փառք այն հանդիսատեսին, որ...այսօր էլ կքում է իր ծնկները փառավոր արտիստի հիշատակի առջև:
  5. ընկրկել ◆ Վերջ ի վերջո պետք է հաշտվի իր անզորության ու դառը ճակատագրի հետ և ծունկ չոքի չարի առաջին: Հովհաննես Թումանյան

Աղբյուրներ

  1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։