ասել
Հայերեն
Արտասանություն
ՄՀԱ: [asel]
Բայ
վանկեր՝ ասել
- միտքը խոսքով արտահայտել ◆ Ամոթիմի կաթիլ անգամ չմնաց մեր երեսին,- ասաց նստողներից մեկը։ (Րաֆֆի)
- պատմել
- խոսել, արտասանել ճառ և այլն ◆ Ինձ թվում էր, թե օվկիամ բիձու ասած պախրեն էր բոստանս մտել։ Հովհաննես Թումանյան
- անվանել, կոչել ◆ Եթե մի այդպիդի հին Կյորիսեցու հարցնեիր, թե ինչ ազգից ես, նա կասեր տոհմի անունը՝ Ավետանց, Շալունց, Բակունց, և ո՛վ գիտի ինչպիսի ազգանուններ։ (Ակսել Բակունց) ◆ Ինձ ինչո՞ւ պարոն ես ասում,- սրտնեղեց արմենիերը։ (Ակսել Բակունց) ◆ ի՞նճ, ի՞նչ ասեմ գովական յարիս։ (Շերամ)
- հրամայել, պատվեր տալ ◆ Մոտ արի,- ասում եմ,- բղավեց Մկրտումը,- մի քայլ անելով նրա կողմը։ (Ակսել Բակունց) ◆ Ասել էին, թե երբ զանգը տալիս են, գնա տեսնի, ո՛վ է, ի՛նչ է ուզում։ Հովհաննես Թումանյան
- պատասխանել ◆ Որ կհարցնի, ասա՝ Մեծ ապոր բաղում թութ էինքուտում։ (Ակսել Բակունց)
- առարկել, առարկություն անել ◆ էն օրից էսօրանվերջ, դարեդար զրույցն ասում այսօրվա մասին։ (Ակսել Բակունց)
- թելադրել, ազդել, նախազգուշացնել ◆ Իսկ քաղաքում ի՞նչ են ասում այսօրվա մասին։ (Ակսել Բակունց)
- երգել ◆ Աղջի վարդիշա՛ղ, թե հոգիդ սիրես, մի գարիդ գցիր, տե՛ս ինչ է ասում: Հովհաննես Թումանյան
- հաղորդել, տեղեկություն տալ ◆ Նրա փոխարեն ասում էին նրա ուռած և արյունով լցված աչքերը, հաստ շրթունքը։ Հովհաննես Թումանյան
- դատողություններ անել, կարծիք հայտնել ◆ Իմ սիրտս էլ ասում է, որ այս րոպեիս ես լսում եմ [նրա] ձայնը։ (Ղազարոս Աղայան)
- վկայել, զգացնել տալ, նախազգալ ◆ Ասի, աշուղ, առ չունգուրդ մի բան ասա սրտալի։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- մտքով անցկացնել, մտածել, մտահոգվել ◆ Մենք ասում ենք՝ մեր երևխանցն էլ տեղ անես՝ բերենք։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Էն մեջքի ճիլերից որ քաշում էի, ասում էի, թե հրես միսը պտի պոկվի։ (Ակսել Բակունց)
- մեկի խոսքը կրկնել, մեկի ասածները՝ մտքերը կրկնել ◆ Է՜յ, բարեկա՛մ ի՞նչ բանի եք, էլ չեք ասում, թե պարտք ունեք։ Հովհաննես Թումանյան
- որոշ բան արտահայտել, ինչ-որ բան նշանակել, որոշ իմաստ ունենալ ◆ Ձեր խոսքն ենք ասում.- «Ապրեք եխերեք, բայց մեզ պես չապրեք»։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Չնայած, ...որ այդ զարմանահիշատակ օրվանից քսան-քսաներկու տարի է անցել, չնայած, ասում ենք, այդ երկար ու ձիգ քսան-քսաներկու տարիներին, մինչև օրս էլ կան այդ քաղաքում շատ ու շատ պատկառելի և անպատկառ նաիրցիներ։ Եղիշե Չարենց
- մի բանի արտահայտություն, նշան լինել, վկայել մի բանի մասին ◆ Մի բանաստեղծություն ասա:
- ասմունքել (ժղ․) ◆ Ես ասում եմ, որ այդպես է։
- (հրամայական) շաղկապական բառ, երանի թե, միայն թե ◆ Աշխարհս միշտ կմնա, ասա մարդը սևերես չմնա։ (Ակսել Բակունց)
- (հրամայական) եղանակավորող բառ, Ուրեմն, դուրս է գալիս որ ◆ Ասա՝ գժտվել է վասակի հետ։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Ասեք՝ ողջ ընտանիքով գնանք ընկնենք ջուրը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- (ըղձական և պայմանական եղանակներ) շաղկապական բառ, կարծես թե ◆ Աչքս լույս էլի, Սվազից սկսած ով գա չափի տուր, կասես ես նրանց համար եմ աշխատել։ Հովհաննես Թումանյան
- (ըղձական եղանակ հոգնակի առաջին դեմքով) շաղկապական բառ, չնայած, թեև ◆ Նա էլ ջան է չէ, ասենք մի քիչ չար նախանձ է։ (Ակսել Բակունց)
- (եղանակավորող բառ) ենթանդրենք, ընդունենք ◆ Ասենք պարտք ենք... բայց չէ՞ ախար մենք էլ մարդ ենք։ Հովհաննես Թումանյան
Հոմանիշներ
խմբագրել- խոսել, պատմել, խոսք բաց անել, խոսք բանալ, խոսք գցել, բերանից (դուրս) թռցնել (միամտաբար), դուրս տալ (ավելորդ)
- ըսել (արևմտհ․)
- խորաթել (բրբ․)
- արտասանել, արտաբերել, ձայնել, ձայն հանել, վրա բերել
- հաղորդել, հայտնել
- անվանել
- պատասխանել
- հրամայել
- կրկնել
- պնդել
Արտահայտություններ
խմբագրել- ասելդ ի՞նչ է ― ի՞նչ ես ուզում ասել
- ասենք ― 1. սակայն, բայց։ 2. ենթադրենք
- ասում են ― ասողներ կան, խոսվում է
- ասած է ― ավանդված է իբրև խրատ, պատվիրան
- ասել է թե, ասել կուզի ― նշանակում է
- ասելու բան չէ ― 1. Ասելն ամոթ է։ 2. աննկարագրելի, արտակարգ բան է
- դու մի ասա ― բանից դուրս է գալիս, այնպես է ստացվում, պարզվում է, որ…
- ասե֊կոսե ― բամբասանք
- ասես չասես
- ամոթ է ասել
- էլ մի ասի
- ինչքան ասես
- ինչ ասել է
Խոնարհում
խմբագրել| Խոնարհում | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։