աստիճան

Հայերեն

Արտասանություն

ՄՀԱ: [astichan]

վանկեր՝ աս-տի-ճան  дешёвый

Ստուգաբանություն

Հավանաբար փոխառություն իրանական աղբյուրից՝ հնդեվրոպական * steigh- «քայլել, բարձրանալ» արմատից (բնիկ հայերեն ձևը պիտի լիներ ջ-ով)։

Գոյական

• սանդուղքի ամեն մի ոտքը, սանդղամատ
• սանդուղք
• բարձրություն, բարձր դիրք աշխատանքումˋ հասարակական կյանքում
• զարգացմանˋ շարժմանˋ շարունակաբար կատարվողˋ տեղի ունեցող պրոցեսի յուրաքանչյուր մասըˋ փուլըˋ էտապը
• որևէ բանի հաջորդական կարգերից յուրաքանչյուրը
• որևէ բան բնութագրող համեմատական մեծությունըˋ մակարդակը, որևէ բանի չափը
• գիտական աստիճան
• անկյան կամ աղեղի չափման միավոր = շրջանի 1/360֊ին (երկրչ․)
• ջերմության չափման միավոր
• ջերմաչափի, ծանրաչափի և այլն ամեն մի բաժանմունքը
• միևնույն արտադրիչների արտադրյալը (մաթ․)
• համեմատության աստիճաններ
• հեղուկի խտությանˋ սպիրտի թնդության չափման միավոր
• ազգակցական մերձավորության չափը, պորտ (հնց․)
• հիմնական ձայնի համեմատությամբ ձայնի բարձացման կամ իջեցման չափը (երժշտ․)
• պաշտոնի հերթական կարգը (հնց․)
• չափ (կպբռ․)
• երաժշտական ձայնաշարի, գամմայի, լադի յուրաքանչյուր հնչյունը (երժշտ․)

Հոմանիշներ

• սանդուղք, սանդղակ
• սանդղամատ
• ելարան, ելանելիք, ելնարան (հզվդ․)
• սանդղոտն, բազրոտն, ոտք (հնց․)
• դիրք, պաշտոն
• տիտղոս, կոչում
• կարգ (եկեղեցական)
• չափ, կետ, մակարդակ
• պորտ (արյունակցական)

Արտահայտություններ

• աստիճան բարձրացնել (մաթ․) ― թիվը որպես արտադրիչ կրկնել ցույց տրված անդամով
• աստիճան առ աստիճան ― աստիճանաբար
• աստիճանը իջեցնել ― աստիճանազրկել
• դիվանագիտական աստիճան
• համապատասխան աստիճանի հաստատություն

Բաղադրյալ բառեր
բարձակային աստիճան բարձրաստիճան աստիճանավորում

Թարգմանություն

• անգլերեն՝ stair, rank, degree, stage
• գերմաներեն՝
• դանիերեն՝
• իսպաներեն՝
• իտալերեն՝
• հոլանդերեն՝
• հունարեն՝
• շվեդերեն՝
• պորտուգալերեն՝
• ռուսերեն՝ ступенька (ru) ‎(stupenʹka), ступень (ru) ‎(stupenʹ), степень (ru) ‎(stepenʹ), мера (ru) ‎(mera), ранг (ru) ‎(rang), чин (ru) ‎(čin), градус (ru) ‎(gradus), деление (ru) ‎(delenije), уровень (ru) ‎(urovenʹ)
• վրացերեն՝
• ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
• Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։