թոզ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tʰɔz]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ թօզ
վանկեր՝ թոզ
Ստուգաբանություն
խմբագրելՓոխառություն՝ թուրքերեն toz:
Գոյական
- մանրագույն մասնիկների վերածված հող
- չոր ու պինդ նյութերի փշրած՝ մանրացրած ալյուրանման նյութ
- դեղափոշի
- (բսբ․) ծաղկափոշի
- (փխբ․) ալյուր
- (ժղ․) խմորը գնդելիս և հաց բացելիս խմորազանգվածի վրա ցանվող ալյուր
- (ժղ․) ճաշի մեջ՝ թանձրություն տալու համար գցվող ալյուր
- զանազան մթերքների՝ նյութերի չորացումով մանրացրած՝ աղացած ալյուրանման նյութը, որ ջրով՝ կաթով ևն բացելով ուտում են կամ զանազան կերակուրներ պատրաստում, ձվի՝ կաթի փոշի
- (փխբ․) դիակի նեխումից ու քայքայումից գոյացած հողը, աճյուն, փոշի է դարձել պապս (Հր. Հովհաննիսյան)
- դիմափոշի
- (փխբ․) ջրի՝ անձրևի փոշենման կաթիլներ։ Ծառս էին լինում ալիքներն ահեղ և զարկվելով ժայռերին հզոր, փշրվում էին ու դառնում փոշի (Ավ. Իսանակյան)
- (փխբ․) փլատակ, ավերակ, խոսք մ ՝ որ ստեղծե, ներդաշնակն, պոռթկալով փոշիներեն Անիի (Դ. Վարուժան)
- (փխբ․) հնության մնացորդ, բորբոս, սին տենչերի փոշին մեր խոհերից քերենք (Ե. Չարենց)
- երեսին գցելու շղարշ՝ նուրբ քող
Հոմանիշներ
խմբագրել- շղարշ, երեսքող, երեսակալ, ծածկաքող, շարագույր, շար, թոռ, փադամ, փադան, զանդրուք, զանդուրք, չիքիլա, ճնջիկ
- ծածկույթ
- ծածկույթ, վարագույր, քող, (հնց․) պարտակ, նվարտան, փարդա (բրբ․), արտախուրակ, սրահակ
- գլխանոց
- սթար, տապճակ, քնփուշ
- փռոց, սփռոց
- կազմ, կողք, շարագույր
- քող, լաչակ, հաջաղ, փադամ
- բարձերես
- պատսպարան, հովանի, ծածկարան, վերարկ (հնց․), ծածկորդ (բրբ․)
- թիկնոց
- դիմապատկեր, դիադիմակ
- պատճառ, առիթ, պատճառանք, բաղբաղանք, ճարտարանք, պատրվակություն, (բրբ․) մահանա, մատի փաթաթան, դիմակ։
- դիմանդրի, դիմարձան
- երեսկալ
- խարդախություն, խաբեություն, կեղծույցյուն, նենգություն, (հզվդ․) նմանագործություն, կեղծանք, խարդսփւանք, մեղմեխանք, դագ
- հերյուրանք
- շողոքորթություն, երկերեսանություն, կերպարանություն, երեսպաշտություն, քծնանք, քծնություն, փարիսեցիություն, (հզվդ․) շողոմքորություն, շոդոմարարություն, շողոմանք, շողոմք, շոգմոգություն, մարդահաճություն, մարդահաճոյություն, բարեմարդություն, կցկցանք, շնթանք, շողոքորթանք, քծինք, քծնողություն, քաղցրախոսություն, մեղմեխություն, մեղմեխանք, ստվերաբանություն, սուտակասպասություն, սուտակասպասավորություն, կեղծիք, կեղծակերպություն
- հողամաղ, ցանուք, մոճիր, մճիր , ունգ, մղեղ
- ծաղկափոշի, բեղմնափոշի, խավ
- խուս
- աբեթ, ղավ
Արտահայտություններ
խմբագրել- թոզ բարձրացնել՝ հանել՝ փչել- փոշի բարձրացնել՝ հանել՝ փչել
- թոզը վեր առնել՝ վերցնել - փոշին վերցնել
- թոզը վեր կենալ- փոշին ելնել
- թոզը հանել՝ քամուն տալ- բուրդը քամուն տալ
- թոզը երկինք հանել- տանջել, չարչարել, տանջահարել, ծեծել, տառապեցնել, կտտել, գանահարել, խվել, կոշկոճել, տվայտել, խշտել, թոպել (արևմտհ․), (հնց․) կոշել, կոփել, (բրբ․) տոշկել, լմկել, չարչրկել, տրորկել, տանջամահ անել, տանջահար անել, (ժղ․) հալումաշ անել, հոգին հանել, հոգին բերանը տալ, կիսամորթ անել, կաշին առնել, կաշին տիկ անել, կաշին դաբաղել, կաշին քերթել, միսը բերանը տալ, միս ու աղցան անել, միս ու ոսկոր անել, ծուխը քթիցը հանել, քարեքար տալ, քոռ դանակով մորթել, քոռ սղոցի տակ դնել, բուրդը բամբակը գզել, բուրդը տալ, բուրդը քամուն տալ, բուրդը գզել, մեծ կտորը բկումը թողնել, ծեծ ու ջարդ տալ, ջարդ ու խուրդ անել, մեջքը փորից կակուղ դարձնել
- թոզը քամուն տալ- վերացնել, կործանել, բնաջնջել, ջնջել, կոտորեւ, սպանել, մարել, անճիտել, արմատախիլ անել, հիմնահատակ անել, ջուրը ածել, ջուրը գցել, ջուրը ձգել, ծուխը կտրել, բնաջինջ անել, գետնին հավասարեցնել, հողին հավասարեցնել, մուխը մարել, մոխիր դարձնել, բմբուլները քամուն տալ, մրեդել (բրբ․) , անէացնել, փոշիացնել, մոխրացնել, անհետացնել, սպառել, անվավեր դարձնել, անվավեր համարել, պայման
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։