ժայթքել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ʒɑjtʰˈkʰɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ժայթքել
վանկեր՝ ժայթ•քել
Ստուգաբանություն խմբագրել
Ծագումն անհայտ է։
Բայ
- գետնի խորքից դուրս մղել (հեղուկ նյութերի մասին) ◆ Նախաջրհեղեղյան սասանությունները երկրի ծոցից հրահոսան հեղեղներ ժայթքելով կազմակերպել էին այստեղ խոշոր, քարակարկառ բլուրներ, ահավոր անբարտակներ։ (Մուրացան)
- ուժգին հոսանքով մղել՝ հոսեցնել ◆ Գոռում է ջաղաց, թունդ ժայթքում է ջուր։ (Րաֆֆի)
- կրակ՝ բոց՝ ծուխ և այլն դուրս մղել ◆ Բուքը բարձրացրեց ձյունի շերտերը… ժայթքեց գաջի ամպեր։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Վեզուվը իր խորքերից ծխի ու բոցի քուլաներ է ժայթքում։
- ցոլանել, շողացնել ◆ Ան վիշապի մ՛աչքին պես կը ժայթքե թուխ փայլակներ։ (Դանիել Վարուժան)
- միանգամից մեծ քանակությամբ փսխել
- (փխբ․) միանգամից պոռթկալով արտահայտել՝ դրսևորել ◆ (Բրաբանցիոն) իր իրավացի բողոքն է ուղում ժայթքել։ (Վահրամ Փափազյան) ◆ Վեզուվից ժայթքում են բոցի՝ ծխի քոլաներ, երբեմն էլ հրաբխային զանգվածներ։
- բխել ◆ ժայթքած արյունն հեր արդարության ոտքերն աղղոր կը լվա։ (Դանիել Վարուժան)
- ճառագայթել, ցայտել ◆ Պատուհաններեն կը ժայթքեն լույսի ցայտքեր։ (Միսաք Մեծարենց) ◆ Աշոտը նայում էր դիմացի անտառին, որտեղից հաճախ ժայթքում էին կարմրականաչ բոցեր։ Սերո Խանզադյան
- (փխբ․) պոռթկալ ◆ Հանկարծ ժայթքող, խուլ աղմուկ լսեց նա։ Սերո Խանզադյան
- (փխբ․) միանգամից ծագել ◆ Լեռան մեջքին պատրույգի պես կայծեց և հանկարծ ժայթքեց ոսկևառ արևը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- (փխբ․) միանգամից երևան գալ ◆ Թերևս սրտի դառնությունից ակամա ժայթքեց նրա այս տմարդի բաղձանքը։ (Ակսել Բակունց)
- միանգամից ասվել՝ արտահայտվել
- կերածը միանգամից ետ գալ ◆ Անեծք ժայթքել։ Տիգրան Կամսարական ◆ Բռունցք շարժեն ձեռքով դողդոջ, լուտանք ժայտքել պոռոտագոշ։ ◆ Գետնի խորությունից շատրվանաձև դուրս է ժայթքում ջրի ահագին կիտվածք։ ◆ Արցունքներս ամբարտակը պատռած ջրի նման ժայթքեցին դուրս։ (Ակսել Բակունց) ◆ Ստրուկը գոնյա իր սրտում թաքցրած ունի մի խուլ ատելություն դեպի իր բռնակալը և հարմար միջոցում դուրս է ժայթքում։ (Րաֆֆի)
Հոմանիշներ խմբագրել
- արձակել, ցայտել, շթքել, դուրս գցել, դուրս բերել, դուրս նետել, դուրս նետվել, դուրս թափվել, դուրս տալ, խպսել (հզվդ․)
- փսխել, ործկալ, (հզվդ․) զգայռել, ձգռտալ, փրքալ, քերքրտալ
Արտահայտություններ խմբագրել
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ խմբագրել
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։