խայտալ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χɑjˈtɑl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ խայտալ
վանկեր՝ խայ•տալ
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնիկ հնդեվրոպական՝ *khaid-` *(s)kāid/t- «լուսավոր, պայծառ» արմատից. հմմտ. հին վերին գերմաներեն heitar, գերմաներեն heiter «պայծառ, պարզ, զվարթ, ուրախ», այլև հայերեն խայտ, խայծ։
Բայ
- ուրախությունից թռչկոտել ◆ Ցոլացայտ ձկներ էին խայտում: (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Հեռվից խաղալով ու խայտալով վազում էր սպիտակ ձին։ (Ակսել Բակունց)
- սաստիկ ուրախանալ, ցնծալ ◆ Թևը հանած լուսամուտից, Գոհարը կանչում էր, խայտում, թռվռում։ (Բոգդան Վերդյան)
- (փխբ․) թունդ ելնել, խլրտալ, ճխալ (սիրտը, հոգին) ◆ Եվ ամեն անգամ երբ Հովնաթանը տեսել էր այդ բեկորները, նրա մանկական հոգին խայտացել էր խոր ուրախությամբ։ (Վահան Թոթովենց) ◆ Հրահատի սիրտը խայտաց: Ստեփան Զորյան
- (փխբ․) ցոլալ, առկայծել, փայլփլել ◆ Բայց ուրկե՞ ուսան աստղերը խայտալ: Լևոն Շանթ ◆ Ամպերի փոքրիկ պատառիկները խայտում էին արևի ծիրանագույն շողերով։ (Բոգդան Վերդյան)
- (փխբ․) վետվետել, ծփալ, մեղմորեն ալիքավորվել, ալիքավորվելով հոսել ◆ Խայտում են գարնան վտակները ջինջ։ ◆ Քեզ կժպտա վճիտ Սևան, որ լեռների շուքերի հետ խաղ է անում, խայտում վետ-վետ։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Մի պղտորիր հատակդ, հանդարտ հոսե խայտալով: Ռափայել Պատկանյան
- (փխբ․) բուռն կերպով դրսևորվել՝ արտահայտվել, եռալ ◆ Կյանքն է խայտում նրա ամեն մի շարժման մեջ։ (Բոգդան Վերդյան)
- զվարթ, պայծառ և ուրախ երևալ ◆ Դուրսն ամեն բան կը խայտա: (Միսաք Մեծարենց)
Հոմանիշներ
խմբագրել- խաղալ
Արտահայտություններ
խմբագրել| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։