խեր
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χɛɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ խեր
Ստուգաբանություն
խմբագրել- ԽԵՐ, ընդհ․ Խիր, Թբիլիսի՝ ԽԱՅՐ, Համշեն՝ 1․ Օգուտ, շահ։ ◆ Մոմ տար տաճարի վերեն, քյու խերի համար վառա։ (Հակոբ Մանանդյան) ◆ Խերով գործ։ (Ձեռագիր) 2․ Բարիք, բարերարություն, լավություն։ ◆ Աղքատ աղջիկ մը կարգելը խեր էր։ Ավետիս Ահարոնյան ◆ Քու տված խերդ օր աս է, հըպը շառըդ ինչ գըլլի։ Մլխ․ 3․ Բարի, լավ, հաջողակ, բարեգուշակ։ ◆ Պետի մե խեր խաբար բեր։ (Ակսել Բակունց) ◆ Խեր բանի համար չես լինի եկած։ Ջվ․ 4․ Փառք, երանություն։ 5․ Մուշ՝ հօգեհաց։ 6․ ◆ Իմ քրտինքից իմ տնամերձից կտաք զիմ խեր ։ ՌԴ․ 6․ Մուշ՝ Հերիք բավ։
- 1․ Արաբկիր՝ Սեբաստիա՝ Տիգրանակերտ՝ Քղի՝ Մալաթիա՝ տե՛ս ԴԱԼ։ 2․ Խարբերդ՝ Կտրած կաթի քամվածքը։
- Հերիք, բավ։
- Լ Ղարաբաղ՝ Կանաչեղենի՝ բանջարի ցողունը։ ◆ Սկսում են կռծել խերի թաղերը։ ՄԱս․
Գոյական
- (գվռ․) գուտ, շահ ◆ Այս ապրանքի մեջ խեր չկա։ ◆ Խերն ու բարին թոնրի մեջ է։ առած ◆ Խե՞ր լինի, -հարցրեց Հասո քիրվան։ Սերո Խանզադյան ◆ Է, խեր ըլնի քեռի Խեչան. ի՞նչ կա։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Նրանից շատ խեր է տեսել։ (Րաֆֆի) ◆ Թող տանե փողը, շատ խեր չի տեսնի…մեկը կեղծ էր։ (Րաֆֆի) ◆ Մի կոպեկի խեր չունենք։ ◆ Վաղեմի ժամանակների շահերը չեն մնացել, խերը դուրս է եկել:Ր ◆ Աշխարհի խերն ու շառը (պետք է) ճանաչել։ (Խաչատուր Աբովյան) ◆ Ոտքդ խերով լինի։ Սերո Խանզադյան ◆ Կնոջ ոտը խերով է լինում։ (Րաֆֆի)
- բարեգործություն, ◆ Աղքատ աղջիկ մը կարգելը մենձ խեր էր։ (Արփիար Արփիարյան)
- ած․ բարի, ուրախ ◆ Պետի, …մի խեր խաբար բեր։ (Ակսել Բակունց) ◆ Սիրուն Սոնա, խերով եկա, քաղաքից նամակ եմ բերել։ (Շուշանիկ Կուրղինյան)
- ուրախություն ◆ Աստված ձեզ խեր տա։ (Րաֆֆի) ◆ Նա մեր տուն էր եկել խերով բարով։
- գլխներին ինչ-որ խաղ խաղալ ◆ Դրամ, դրամ։ Խերն անիծեմ աս եգիպտացիներուն։ (Ավետիք Իսահակյան)
Հոմանիշներ
խմբագրել- օգուտ
- շահ
Արտահայտություններ
խմբագրել- Խեր անիլ, 1,Բարիք տալ։ ◆ Միթամ մե ծառ իմ, ումիկ ունիմ, վուր լավ խեր անիմ ։ (Գարեգին Սևունց) 2․Բարին տեսնել, բարիք ստանալ, լավ արդյունքի հասնել։
- Խեր լինի, Բարին կատարվի, Բարեհաջող լինի։ ◆ Խեր էլնի, ո՞ր քյամին է քե ոիրե ըստեղ։ Ավետիս Ահարոնյան ◆ Խեր ըլնի, էս վախտին ի՞նչ ես էգը։ (Ձեռագիր) ◆ Մարթը տեսնըմ ա կնիկը հիլու ըռաչին կոկվում ա։ -Ախչի, էս հի՞նչ կա, խեր ինի։ -Վեչինչ, Սոնիչկան կալու ա, վեր ժողով քինանք (Խաթաբալա)
- Խեր կամեցի, որ խերու ռուստ գաս, Ուրիշին լավություն արա, որ նույնւ քեզ անեն։
- Խեր կգտնի զտեր, Լավ ու բարի գործ անողը մի օր վարձահատույց կլինի։
- Խեր տեսնել, Լավ բանի արժանանալ, օգուտ տեսնել, վայլել։ ◆ Ջղտիդ խերը չտեսնել, մե օր մեռնեն։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ Նրանից շատ խեր է տեսել։ (Րաֆֆի) ։ ◆ Թող տանի փողը, խեր չի տանի, կեղծ էր։ (Րաֆֆի)
- ◆ Խերը տեսնի Հերապետը, ջարմեն քաշի Կարապետը, Ար․ Շահում է մեկը, իսկ դրա վնասը քաշում է մեկ ուրիշը։ Այ Խեչան, ասում ա՝ խերը տեսնի Հերապետը, ջառմեն քաշի Կարապետը, կրկնում էին նրան շատ անգամ գյուղացիք։ (Պերճ Պռոշյան)
- Խեր բարաքաթ, Օգուտ, շահ, հաջողություն։
- ◆ Խեր ու խաշու, Օգուտ, շահ։ Խեչանի քվեր աղջկանից քեզ ի՞նչ խեր ու խաչու (Պերճ Պռոշյան)
- ◆ Խեր ու շառ, Լավ ու վատ դրություն, վիճակ։ Բաքվա խեր ու շառն կիրի։ (Խաթաբալա) ◆ Խանումը մի հինգ տարեկան աղջկա,որ խեր ու շառ չէր ճանաչում, նստացրուց մեջտեղը ու վիճակի բղուղը տվուց ձեռը։ (Պերճ Պռոշյան)
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։