խմոր
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χmɔɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ խմոր
վանկեր՝ խը•մոր
- ԽՄՈՐ, 1. Խմոր։ 2. Սեբաստիա՝ Աման շինելու կավ։ 3. Տե՛ս ԽՄՈՐԱԿՆԵՐ։
Ստուգաբանություն խմբագրել
Թերևս փոխառություն սեմական աղբյուրից՝ արամեերեն xmī (ասորերեն xma) «թթվել» (լիաձայն՝ -ու-ով ձևի երկրորդական վերականգնումով)։
Ածական
- ալյուրը ջրի կամ կաթի հետ խառնելուց ու շաղախելուց ստացվող, թանձր մածուցիկ զանգված, որից հաց կամ այլ թխվածք են եփում ◆ Ես արդեն փուռը վառել եմ ու խմորը հունցել։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Հացի խմորը հասել էր։ (Ավետիք Իսահակյան)
- այդ զանգվածին նմանվող որևէ նյութի շաղախ, մաստաք, մածիկ ◆ Ոչ ոքի չի ճանաչում, որ դիմում կատարի, ուտում է ուղտի համար պատրաստված թույլ խմորից։ (Վահան Թոթովենց)
- տե՛ս թթխմոր ◆ Խմորի մի փոքրիկ մասը թթվեցնում է ամբողջ զանգվածը։ (Րաֆֆի)
- խմորում առաջացնող որևէ նյութ Խմորն է գինու։ (Շուշանիկ Կուրղինյան)
- որևէ վատ բան առաջացնող միջոց, պատճառ ◆ Նա ուրիշ տեսակ խմորից է ստեղծված։
- մտքերը խմորող՝ հեղաշրջող առարկա՝ երևույթ ◆ Մի՞թե դու չես բոլոր չարության խմորը։ (Րաֆֆի)
- խմորանման ◆ Բողոքականությունը որպես նոր աղանդ, որպես նոր խմոր ավելի թունդ է։ (Րաֆֆի)
- ◆ Վիրակապին ինչ-որ խմոր դեղ քսելով կպցրեց վերքին։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- ◆ Մի լիքը տաշտ խմոր արինք։ (Անահիտ Սահինյան)
- ◆ Դա այնպիսի խմոր է, որ շատ ջուր կվերցնի։ (Նար-Դոս) ◆ Այս խմորը շատ ջուր կվերցնի։ Հովհաննես Թումանյան
- ◆ Այս խմորը դեռ շատ ջուր կտանի։ (Գարեգին Սևունց) ◆ Իր քրոջ խմորից է, - անավ նրա մտքով։ (Գարեգին Սևունց)
- ◆ Քույր ու եղբայր մի խմորից եք թխված։ (Գարեգին Սևունց)
- ◆ Այլևս ուրիշ խմորի մարդ եղար։ {{Հեղին
- (խոհր․) պատրաստում են հացազգի բույսերի հատիկների ալյուրից՝ օգտագործելով հիմնականում ջուր, կաթ, այլ հեղուկներ, օգտագործվում է հացի, հացաբուլկեղենի, խմորեղենի, նաև մակարոնեղենի և այլնի արտադրությունների համար
Հոմանիշներ խմբագրել
- հայս, զանգված
- մակարդ, խախաց
- մածիկ
Արտահայտություններ խմբագրել
- խմոր ջուրը դնել- նախօրոք մի գործի պատրաստվել, գործ սկսել
- Խմոր թրել, Սբ. Խմոր հունցել՝ շաղախել։
- Խմոր նորել, Սբ. Նոր տարվա նախօրեին Նոր տարվա համար հատուկ հաց թխել։
- Խմոր նոր,
- Խմոր նորուք, Սբ. Նոր տարվա առթիվ հատուկ հաց թխելու օրը կամ սովորությունը։
- ◆ Խմորը մենք շաղվեցինք, գաթան դուք կուտեք, ՆՆ Ով աշխատի, ով ուտի։
- Խմորի լինել, Աշտ. Խմոր անելու գործով զբաղված լինել՝ հաց թխելու համար։ ◆ Տերտերենք խմորի են, թաժա հաց պիտի թխեն, գրտնակը ես պիտի քաշեմ (ՊՊ)։
- Խմոր-խմոր մեռնել, Մատաղահաս վախճանվել։ Նրա երեխաները խմոր-խմոր մեռան (ԱՃ.):
|}
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ խմբագրել
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։