Հայերեն դարձվածք

  1. (բրբ․) խոսել, ձայն հանել ◆ Մի քանի հոգի սիրտ արին և մոտեցան մեզ։ Սակայն ոչ ոք ծպտուն չհանեց: (Ակսել Բակունց) ◆ Ամբոխը, շունչը կտրած, առանց ծպտուն հանելու, նայում էր փայտե զոհասեղանին նետված քավության նոխազին։ Պերճ Զեյթունցյան ◆ Փաշեն ըսկի չը կանա [կա՛նա] ճռտուն էնե. պառվուն էրկու էծ կիտա, կը ճամպե ուր տուն։
  2. (խսկց․) (բրբ․) խոսել համարձակվել ◆ Թե մեկ ծպտուն էլ հանել էին, հենց էն սհաթը տուն, տեղ կրակ կտային։ (Խաչատուր Աբովյան) ◆ -Թե մեկ էլ խոսք, ծպտոնն իս հանի, վայ քու միխկը։ Ն-Դ ◆ -Ծպտուն չհանես: Մնացյալը կարելի էր կարդալ դաշույնին լեզվեն։ Հակոբ Օշական ◆ Անիկա կը սպառնար...հսկա երկաթին անցընել անոր մարմինը... եթե փորձեր ճթթու մը թողալ տալ: ◆ Դևեր զքիթ [ըզքիթ] ու մռութ ուրանց կը կախին, հմա ահուց չըն կռնա [կը ռնա] ճըռտուն հանի:
  3. հակառակվել, առարկել ◆ -Թե որ էգուց հերդ եզան նման ականջիցդ բռնի, տա մի գլավնու կամ սուդյի տղի, դու ի՞նչ կանես, կարա՞ս ծպտուն հանիլ, կարա՞ս հակառակվիլ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ «Ես խազնադար [«գանձապետ»] ինիլավ ըտրանք հինչ ը՞ն, վեր իմ ըռըչիս ծըպտան»:
  4. գանգատվել, բողոքել ◆ Մարմինը կապտում է, արյուն է գալիս, բայց իբրև թե հիվանդը ծպտուն չի հանում, «դուր է գալիս»։
 (Ակսել Բակունց)  ◆ Դու էլ ես հոգնել, / Հոգնել ես, սակայն ծպտո՛ւն չես հանում:  Պարույր Սևակ 

Աղբյուրներ

խմբագրել
  1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։