Հայերեն

ՄՀԱ՝ [kɑˈtɑk]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ կատակ

վանկեր՝ կա•տակ

Ստուգաբանություն խմբագրել

Կասկածելի է բխեցումը հնդեվրոպական *g^uet- «խոսել, ասել» արմատի *g^ued- (հմմտ. հին հնդկերեն gadati «ասում է») տարբերակից։ Եթե կապված է Ներսեսովիչի նշած կալաք «կատակ» բառի հետ, ապա հավանական է բառի իրանական ծագումը. t/l հարաբերության համար հմմտ. միջին պարսկերեն kalak (հայերեն քաղաք) < *kataka- «բերդ, ամրոց», թուրքերեն qdg, պարսկերեն kada «տուն, բնակարան»։

Գոյական

առանց լուրջ դիտավորության ասված խոսք ծիծաղելի կամ՝ սրամիտ արարք, հանաք
ծաղր
խաղ, ծաղր, այպանք, կատականք` հայ միջնադարյան թատրոնի գլխավոր ժանրերից մեկը
ծաղրածու, հացկատակ, խեղդկատակ, կատակագուսան, կատակերգակ` այդ ժանրին պատկանող կատարող-դերասան
թատերագրական ժանր, որ համապատասխանումե է վոդևիլին (Սունդուկյանը «կատակ» բառով է բնորոշել իր «Գիշերվան սաբրը խեր է», «Եվալյան կամ նոր Դիոգենես» պիեսների ժանրը)

Հոմանիշներ խմբագրել

հանաք, զավերճ, զվարճություն, խաղք, այպ (արևմտհ․), այպանք, զավեշտանք (հզվդ․), կատականք, կատակություն, խնդալիք, տնազ (գվռ․), կալաք, կանկալ
տե՛ս կատակաբանություն
ծաղրանք, խաղք, խայտառակ, հեգնանք, հեգնություն, նշավակ, ծաղրուծանակ, այպանում, այպանություն, այպանարարություն, (հզվդ․)՝ ծանակություն, ձաղանք, ձաղություն, (գվռ․)՝ թառանա, լաղ, ման
ծաղր, հանաք, զավեշտ, խնդալիք (արևմտհ․), տնազ (ժղ․),
երգիծանք, հումոր, ծիծաղ, քերչ (գվռ․), (մեղմ․) սարկազմ

Արտահայտություններ խմբագրել

կատակ անել - կատակել
կատակը մի կողմ (թողած) - առանց կատակի, լուրջ
առանց կատակի ասել - կատակ չանել, լուրջ ասել՝ խոսել
կատակի դարձնել - խոսքը կատակի վերածել
կատակի(ն) տալ
1. կատակել, կատակով ասել
2. կատակի փոխել, կատակի վերածել
3. կատակել, կատակ անել

Բաղադրյալ բառեր
կատակ անել կատակաբան կատակաբանական կատակաբանել կատակաբանություն կատակաբար կատակաբարո կատակագիրք կատակաժպիտ կատակախաղ կատակախառն կատակախոս կատակախոսական կատակախոսել կատակախոսություն կատակակ ան կատակաձև կատակամիտ կատակամոլ կատակամոլություն կատակային կատականկար կատականոց կատակասեր կատակասիրություն կատակավարի կատակարար կատակել կատակերգ կատակերգախառն կատակերգակ կատակերգական կատակերգային կատակերգասեր կատակերգու կատակերգություն կատակերգուհի կատակոտ այպնակատակ հացկատակ ծաղրակատակ

Թարգմանություններ խմբագրել

Թարգմանություն

Աղբյուրներ խմբագրել

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Լևոն Հախվերդյան, Թատերագիտական բառարան, Երևան, «Հայաստան հրատարակչություն», 1986 — 208 էջ։