հույս
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [hujs]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ յոյս
վանկեր՝ հույս
Ստուգաբանություն
խմբագրելԹերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *peu-k- (*peu- «հուսալ», որ հավանաբար կապված է *peu- «հետազոտել, հասկանալ» արմատի հետ). հմմտ. հին սլավոներեն upovati «հուսալ, հույս դնել, ապավինել». հայերեն և սլավոներեն ձևերի հիման վրա հնդեվրոպական *peu- «հուսալ» արմատի վերականգնումը Ջահուկյանինն է։ Երկու արմատների իմաստային կապը երևում է լատիներեն puto «խորհրդածել, հաշիվ անել, գնահատել, կարծել, համարել, ենթադրել» և (հին սլավոներեն) ռուսերեն пытать «չարչարել, փորձել, հետամուտ լինել» բառերից։ Եթե ստուգաբանությունը ճիշտ է, ապա հայերենը առանձնակի է կանգնած *-k- աճականով։ Ավելի քիչ հավանական է կապը ուսանիմ (< *euk- «սովորել, վարժվել, մտերիմ լինել») բառի հետ (ըստ Պեդերսենի)։
Գոյական
- որևէ ցանկալի բանի սպասելը՝ իրականանալու հավատով
- նա, որի հետ կապում են իրենց ակնկալությունը, ապավեն
- որևէ բանի իրականանալու՝ տեղի ունենալու՝ կատարվելու հավանականությունը
Հոմանիշներ
խմբագրել- ակնկալություն, ակնկալիք, սպասելիք, (հզվդ․) ակնկալ, ակնկալանք, (գվռ․)՝ գուման, ումեկ, ումիկ
- ապավեն, ումուտ (գվռ․)
Արտահայտություններ
խմբագրել- հույս դնել մեկի՝ մի բանի վրա - հույսը կապել մեկի՝ մի բանի հետ, ապավինել
- հույս կա - հնարավոր է, հավանական է
- հույս կապել - հույս ունենալ, հուսալ
- հույս չկա
- անհնարին է, անհավանական է
- անհուսալի վիճակում է
- հույս տանել - իր մեջ հույս արծարծել, ինքն իրեն հուսադրել, հուսալ
- հույս տալ
- խոստանալ, որ մի բան կլինի, մի բանի խոստում տալ
- հուսադրել
- հույսը կտրել՝ կտրվել՝ կորցնել - այլևս չհուսալ, հույս դնել մեկի՝ մի բանի վրա, հուսահատվել
- հույսը հատնել - տե՛ս հույսը կտրվել
- հույսը ի դերև լինել - հույսը չիրականանալ՝ զուր անցնել
- հույսեր սնուցել - հույսը կապել, իր մեջ հույսը վառ պահել
- հուսով եմ - հույս ունեմ
- հուսով լինել մեկի - հույսը մեկի վրա դնել
- հույսեր տալ՝ ներշնչել - առիթ տալ գուշակելու՝ նախատեսելու
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | հույս(ը) | հույսեր(ը) |
| Սեռ. | հույսի | հույսերի |
| Տր. | հույսի(ն) | հույսերի(ն) |
| Հայց. | հույս(ը) | հույսեր(ը) |
| Բաց. | հույսից | հույսերից |
| Գործ. | հույսով | հույսերով |
| Ներգ. | հույսում | հույսերում |
| Թարգմանություններ | |
trust]]
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։