Մտածմունքի մեջ ընկնել , խորհել։ ◆ Վեզիրի կինը «մատը կծեց» և ընկավ մտատանջության մեջ ։ (Ղազարոս Աղայան)
Մտածել (մի բան)։ ◆ Մի քանի գավառապետներ մատը կծեցին և յուրյանց գործունեության շրջանն ընդլայնեցին։ (Պերճ Պռոշյան)◆ Մատը կծում է, որոշում է նրա հետ գլուխ չդնել։ Երեկոյան Երևան
(բութ մատը՝ բութը՝ ճկույթը կծել )Կռահել, գլխի ընկնել։ ◆ Տեսնեմ նրանց գառնարածի ձեռը դողում է։ Այստեղ ես մատս կծեցի։ Ասացի սրա էնիքը, քաղաքավարի ասած, ջրվեժը պղտոր է։ (Հրանտ Մաթևոսյան)◆ Սաքոն բութ մատը կծեց․ նա պարզ տեսավ, որ Սմբատն իրան ցանում է։ (Պերճ Պռոշյան)◆ Ալբյահյալ [«իսկույն»] բյութի կըծես ի, այ դադ [«կա-չկա»] իմ ախպերներուս աս ի սըպանած։ Նառդան ◆ -Տեսնիմ՝ էն ալդի՝ դաշտի [«առավ-փախավ»] Նաթելը հիդը քչփչում է։ Էն սհաթին ճկըտկիս կծեցի․ ասի բանը բանի նման է։ Գաբրիել Սունդուկյան
Հասկանալ։ ◆ -Ընչով կորցրի ձեզ մոտ ունեցած վարկս ու հարգանքս։ -Մուշտակը ձեռքից թողնելով։ Շահենը մատը կծեց։ (Պերճ Պռոշյան)◆ Քանիներ ասանկ սառ ջուրի և նախատինքի լոգանք մը առած՝ մեկներ էին մատերնին խածնելով։ Վահե Հայկ◆ Ըստեղ աղվեսը մաննը կըծըմ ա, մըեննը [«միտքը»] քըցըմ, վեր օխծը[«օձը»] խե՞ յա ասալ, թա «էրկու վըննանուն լիվոթուն ընկելի չի»։
Ապշահարվել , ապուշ կտրել, սաստիկ զարմանալ։ ◆ Զարմանքեն կը խածնե մատը, այնքան որ անճանաչելի էր նմանությունը։ Տատր ◆ -Կասպից ծովեն էթյուտ [էթյուդ] մը ունեի որ երբ Այվազովսքին տեսավ՝ մատ խածավ։ Լևոն Շանթ
Հիանալ, հիացմունք արտահայտել։ ◆ Անանկ մը պիտի վերջացնեմ վեպս , որ․․․ մատերնին պիտի խածնեն, կեցցե՛ պիտի գոչեն։ Երվանդ Օտյան◆ -Անանկ մեկ տոքթոր [դոքթոր] մը ըլլաս քի [«որ»] աշխարհքին մատ խածնել տաս։ Եր
Գոհունակություն արտահայտել։ ◆ Այն պատն եթե կործանեն , ինչպես որ ոմանք ըրած են, երջանիկ կը լինեն և Զմյուռ մատ կը խածնե։ (Մաթևոս Մամուրյան)
