ունքըմեչ
Հայերեն բարբառային բառ
վանկեր՝ ուն•քա•մաչ
- Արարատյան, Ղարաբաղ՝ երկու հոնքերի մեջտեղը ◆ Էտ ըխճկանը ունքամաչին մին ղաշանգ նիշան կա։
- դեմքի արտահայտություն, որից երևում է մարդու տրամադրությունը ◆ Էտ քվթառեմ փիս ունքամաչը կտրվե։
Արտահայտություններ
խմբագրել- ունքամաչը բացվել - տխրությունը՝ թախիծը վերանալ, ուրախադեմ դառնալ ◆ Նոր-նոր էսա ունքամեչտ պացվալ ա, դե լյավ ա։
- ունքամաչը՝ ունքամեջը ետ գնալ - նույնն է ունքամեչը բացվել ◆ Ա մարթ, էտ հինչ ա ըլալ, ունքամաչըտ ետ չի քյինամ։ Հժհք ◆ Տեսնում են, որ իրենց հերը շատ է տխուր, ունքամեչը ետ չի գնում։ Հովհաննես Թումանյան {{օրն|Դեսն արի թուշդ պաչեմ՝ ունքամեջդ ետ գա։}Ահ}
- ունքամաչը փոթ՝ փոտ ըննիլ՝ քցիլ - տխրել, մռայլադեմ դառնալ ◆ Պիրանումըս ծիծաղ չի կա, ունքամաչս խ՞ե փոտ ա։ Ժող.խաղ.
◆ Հենց վար եր կալած պարտքը ուզեցե, ունքամաչը փոտ ընգյավ։
- ունքամեչին՝ ունքըմեչին եշիլ - մեկի՝ ուրիշների տրամադրությամբ առաջնորդվել՝ գործել ◆ Ավալքի գյովրին հենգ տարավ նշանած կացալ ըն, մեծի պուճուր ունքըմեչի եշալավ խոնար, հնազանդ ապրալ։ (Տմբլաչի Խաչան) ◆ Բաքվա խանըմերան շատ շատերը, վեր առաջ յուրանց մարթոց ու սկսվորց ունքմեչին կըշեին, ամեն հինչ ծանդր թիթեւ կընին… մհեգ հանց լուսավերվալ ըն, հանց ճոխտ-ճոխտ տրքտրքալի խոսըմ, խոսած վախտն էլ վննըծեռքին անըմ։ (Տմբլաչի Խաչան)
- ունքամաչան՝ ունքամաչան աղու կաթել, շատ մռայլ՝ տխուր լինել ◆ Թաքավըերն էլ հիշքան անում ա, տղան էլ փսակվում չի, ունքըմաչան աղուն կաթում ա։ Հժհք
- սաստիկ զայրացած լինել ◆ Հորս ունքըմաչան աղույա կաթում՝ նհետը խոսել չինում։
Աղբյուրներ
խմբագրել- Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ, Հայոց լեզվի բարբառային բառարան («Նաիրի» հրատարակչություն), Երևան, «ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա», 2001-2002 — 2792 էջ։