ուշադրություն
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [uʃɑdɾutʰˈjun]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ուշադրութիւն
վանկեր՝ ու•շադ•րութ•յուն
Կազմություն
խմբագրելԱրմատ՝ ուշ, հոդակապ՝ -ա-, արմատ՝ դիր, վերջածանց՝ -ություն:
Գոյական
- մտքի կենտրոնացված վիճակ ◆ Խորհուրդ եմ տալիս ուշադրությամբ կարդալ հոդվածները։ (Րաֆֆի)
- առհասարակ՝ զգայարաների (լսողության, տեսողության և այլն) որևէ բանի վրա կենտրոնացած վիճակ ◆ Նա սկսավ ուշադրությամբ դիտել չորս կողմը։ (Մուրացան) ◆ Նա ականջները լարած խորին ուշադրությամբ լսում էր։ (Րաֆֆի)
- հոգատարություն, հոգատար վերաբերմունք ◆ Շնորհակալ եմ ձեր ուշադրության համար, վսեմաշուք տեր։ (Րաֆֆի) ◆ Գլուխը կապված էր գեղեցիկ և ամենախիստ ուշադրությամբ: (Մուրացան) ◆ Այս երկու շենքերին Վարազ իշխանը նվիրում էր հատուկ ուշադրություն: Ստեփան Զորյան
- զգուշավորություն, շրջահայեցություն, աչալրջություն ◆ Զգույշ կաց և ուշադրությամբ հսկիր թե՛ մեր զորքերին և թե՛ քաղաքի ելումուտքին։ (Մուրացան)
- բարյացակամ վերաբերմունք
- (հրամայական՝ ուշադրությու՛ն) ուշադիր լինելու, ուշադրությունը կենտրոնացնելու հրաման, հրավեր ◆ Շղթա կազմեցեք, ուշադրություն, բերդը մտնողներ կան։ (Վահան Թոթովենց)
Հոմանիշներ
խմբագրել- ուշք, ուշքումիտք, (հզվդ․)՝ ուշավորություն, վերահասություն (մտքի, զգայարաների կենտրոնացած վիճակ)
- հոգատարություն, հոգ, հոգածություն (հոգատար վերաբերմունք)
- զգուշավորություն, շրջահայեցություն, զգուշություն (ուշադիր, զգուշավոր լինելը )
- տե՛ս զգոնություն, աչալրջություն
- տե՛ս բարյացակամություն
Արտահայտություններ
խմբագրել- ուշադրության առնել – նկատի առնել` ունենալ ◆ Ուշադրության առնել, որ իմպերիալիստական շրջանների կողմից չեն դադարեցվում սոցիալիստական երկրների դեմ ուղղված ռազմական պատրաստությունները։ (Մամուլ)
- ուշադրության կենտրոնում լինել - լուրջ ուշադրության առարկա լինել, մեկի միտքը զբաղեցնել
- ուշադրության արժանի – որի վրա արժե ուշադրության դարձնել՝ մտածել՝ հոգալ՝ հետաքրքրվել ◆ Հայերի գաղթականությունը, որպես պատմական իրողություն, ամենայն ուշադրության արժանի է։ (Րաֆֆի) ◆ Մեծ փողոցին մեջ ուշադրության արժանի բան մը չգտավ։ (Գրիգոր Զոհրապ)
- ուշադրության արժանանալ – ուշադրության արժանի դառնալ, ուշադրություն գրավել ◆ Շատ կարևոր է ծառաբույսերի ասորտիմենտի հարստացումը, մի բան, որ մեզ մոտ ուշադրության չի արժանանում։ (Մամուլ)
- ուշադրություն գրավել – ուշագրավ լինել, աչքի զարնել՝ ընկնել ◆ Առաջինը որ գրավեց երիտասարդի ուշադրությունը, երկու թևավոր վիշապներ էին, դռան աջ ու ձախ կողմերում։ (Րաֆֆի)
- ուշադրություն դարձնել
- ուշադրության առնել, ուշադիր նայել, կարևորություն տալ, հետաքրքրվել ◆ Նա մտածել անգամ չէր կարող, որ դերվիշը ուշադրություն կդարձնի իր թղթերի վրա։ (Րաֆֆի) ◆ Քարտուղարը ուշադրություն դարձրեց երգչի կարմիր փողկապի վրա։ (Նար-Դոս)
- հոգ՝ խնամք տանել ◆ Ամենից առաջ ուշադրություն դարձրին իմ շորերի վրա։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Նրանք որոշում են իրենց ուշադրությունը դարձնել եկեղեցիների բարեկարգության վրա։ (Մուրացան)
- ուշադրություն ընել – ուշադրություն դարձնել, ուշադիր լինել, հետևել ◆ Ինչո՞ւ համար ուշադրություն չեք ըներ կերակուրներու տաքությանը կամ պաղությանը։ Հակոբ Պարոնյան ◆ Ուշադրություն ըրեք նավազին վրա և բնավ թույլ մի տաք որ ձեր քովեն հեռանա։ «Երևանյան օրեր» ◆ Խորհրդածություններու մեջ ընկղմած ըլլալով՝ (Աբիսողոմ աղան) ուշադրություն չէր ըներ առջևեն եկող էշերուն։ Հակոբ Պարոնյան
- ուշադրություն ընծայել – ուշադրություն դարձնել մեկին ◆ Եվան եռանդուն ուշադրություն էր ընծայում Բազենյանին։ (Նար-Դոս)
- ուշադրություն հրավերել
- ուշադրություն դարձնելու հրաման, առաջարկ, դիմում անել
- մեկի միտքը՝ ուշադրությունը մի բանի վրա դարձնել՝ կենտրոնացնել ◆ – Եթե հանգիստ չըլայիք, վաղվան լրագրույս մեջ պիտի գրեի և ընկերության ուշադրությունը հրավիրեի: Հակոբ Պարոնյան ◆ Պետք է ուշադրություն հրավիրել մեր կենդանի լեզվի վրա, քանի վաղ է։ Հովհաննես Թումանյան
- ուշադրություն չդարձնել
- կարևորություն չտալ, բանի տեղ չդնել, արհամարհել ◆ Պատանին ուշադրություն չդարձրեց Արբակի կծու հեգնությանը։ (Րաֆֆի)
- անտարբեր լինել ◆ Ոչ ոք ուշադրություն չէր դարձնում ոչ նրանց բողոքին, ոչ աղերսին։ (Ակսել Բակունց)
- ուշադրությունը բևեռել
- ուշադրությունը կենտրոնացնել ◆ Եկեք ուշադրությունը բևեռենք այս հարցի վրա։ (Մամուլ)
- ուշադրություն գրավել՝ հրավիրել ◆ Առաջին վայրկյանից խոսողն իրեն է բևեռում բոլորի ուշադրությունը։
- ուշադրությունը լարել – ուշադրությունը կենտրոնացնելու ճիգ անել՝ բևեռել ◆ Նա ունկնդրում էր նավազին լարված ուշադրությամբ: (Լեո) ◆ Երկուսն էլ իրենց ուշադրությունը լարեցին դեպի այդ հնչյունները։ (Րաֆֆի)
- ուշադրությունը խլել – ուշադրությունը մի բանից մի այլ բանի վրա դարձնել ◆ Այդ պահին բոլորի ուշադրությունը խլեց ամրոցից դուրս եկող տիկինների խումբը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- ուշադրությունը կենտրոնանալ՝ կենտրոնացնել — կարողանալ միտքը ամփոփած մի բանի մասին մտածել, միտքը չշեղել այլ բանի վրա ◆ Կարդում էի, բայց գլուխս բան չէր մտնում, ուշադրությունս չէր կենտրոնանում: Վրթանես Փափազյան ◆ Շահյանը նստեց սեղանի մոտ, և, աշխատելով բոլոր ուշադրությունը կենտրոնացնել թվերի վրա, սկսեց գումարել։ (Նար-Դոս)
- ուշադրությունը հեռացնել – ուշադրությունը այլ ուղղությամբ կենտրոնացնել ◆ Պարսից թագավորը խառնված էր նոր պատերազմներով, որ կարող էր երկար ժամանակ նրա ուշադրությունը հեռացնել Հայաստանից։ (Րաֆֆի)
- ուշադրությունից վրիպել – այս կամ այն պատճառով ուշադրության արժանացած չլինել
| Ա ներքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ուշադրություն(ը) | ուշադրություններ(ը) |
| Սեռ. | ուշադրության | ուշադրությունների |
| Տր. | ուշադրության(ը) | ուշադրությունների(ն) |
| Հայց. | ուշադրություն(ը) | ուշադրություններ(ը) |
| Բաց. | ուշադրությունից | ուշադրություններից |
| Գործ. | ուշադրությամբ | ուշադրություններով |
| Ներգ. | ուշադրությունում | ուշադրություններում |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։