ջհաննամը
Հայերեն բարբառային բառ
- ՄՀԱ՝ [d͡ʒhɑˈnːɑmə]
վանկեր՝ ջ(ը)•հան•նա•մը
- Ուրմիա՝ դժոխք ◆ Փափազովին փուղ վուր տաք ու ասիք գնա ջհանդամը կպրե կարասում օխտը ջեր լողցի ու տկլոր հիդ արի՝ կեհա։ (Խաթաբալա) ◆ Մոսեսի հիդ թեկուզ ջանդամը կէհամ։ (Գարեգին Սևունց) ◆ Տար, վարտե վուեր քեփըտ կուզի, Քյեզի խետ կուզի ջհաննամ: (Քյոռ Օղլի)
- արհամարհանքի՝ անտարբերության արտահայտություն. գրողի ծոցը, անհայտ տեղ (ասվում է որպես բարկության՝ զայրույթի արտահայտություն ինքն իր դեմ կամ մեկ ուրիշի հասցեին, որպես հարցումի զայրալից կամ անտարբեր պատասխան՝ մեկի անհետանալիս՝ գնալիս կամ որևէ բան կորչելիս) ◆ Ես օր առաջ կորչիմ ջհանդամը գնամ, դյոխքի փայ ըլիմ։ (Խաչատուր Աբովյան) ◆ Բաս ո՞ւր ա, որ ջհանդամը կորավ ֆյարանենց ոսկի գութանը։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Այ ջառը գնաս ու ջհանդամը հը։ (Գարեգին Սևունց)
- ինչ ուզում է լինի, գլուխը քարը, հոգ չէ ◆ Միզ ի՞նչ, մինք ի՞նչ անինք, ջհանդամը նրանց գլուխը։ (Գարեգին Սևունց) ◆ Վալլա-բիլլա, փուլ Աստված տա, վեր ըլի հու ջհաննամը, կարան մին պատառ ձեր ռեխավը գալ ու ձեզ դնջնցնին ալ։ (Խաթաբալա)
- այնպիսի տեղ, որ չվերադառնա ◆ Մհենգյ էլ մարթին յախան օնում ա, թա ախճիգյըտ ստեղ կենալ չբիտի, տար ջհանդամը քցըի, կուրցուրու։ Հժհք
Արտահայտություններ
խմբագրել- ջհաննամը գյոռը, Ղարաբաղ՝
- ջհաննամի գյոռը, Կարին՝
- ջառը ջհանդամը,
- ջար ու ջհանդամը,
- ջհար ու ջհանդամը, Թբիլիսի՝ հոգ չէ, գլուխը քարը, ինչ ուզում է լինի, ինչ ուզում են անեն ◆ Օլուբ օլաջաղս ծախե,-ծախծխեմ, օղլուշաղիս ձեռնեն բռնած կէրթամ ... ջհաննամի գյոռը, ինչղ կէղնի թող էղնի։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ «Ջհանդամը գյոռը»,-ասում ա, մի օր էղել եմ, մի օր էլ պտի մեռնեմ, ինչ ուզում ա ըլնի, պտի էթամ»։ Հժհք
- ջհանդամի էն գլխին կորած,
- ջհանդամները կորած, շատ հեռու տեղ, բնակավայրից՝ տանից շատ հեռու գտնվող ◆ Ջհանդամի էն գլխին կորած երկու տախտակ բաղ ունինք։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Մեր չորս ախպորից էլ ո՞վ մնաց. ես էսա մի ոտս գերեզմանում ա. դու ես մնացել, մին էլ հեռու ջհանդամները կորած պստիկ լակոտա։ (Պերճ Պռոշյան)
- որ ջհանմեն, Կարին՝ որտեղից, որ գրողի ծոցից ◆ Ես հիմի ո՞ր ջահնամեն էրթամ ֆլի օսկոր գտնիմ բերեմ։ Հժհք
Աղբյուրներ
խմբագրել- Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ, Հայոց լեզվի բարբառային բառարան («Նաիրի» հրատարակչություն), Երևան, «ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա», 2001-2002 — 2792 էջ։