սատանա
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [sɑtɑˈnɑ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ սատանայ
վանկեր՝ սա•տա•նա
Ստուգաբանություն
խմբագրելՓոխառություն՝ ասորերեն sātānā, եբրայերեն sātān «հակառակորդ, սատանա»։
Գոյական
- անձնավորված չար ոգի (զանազան կրոնների մեջ) ◆ Կախարդները երկյուղ չունեն դևերից ու սատանաներից: (Րաֆֆի)
- (կրոն․) իբրև հատուկ անուն՝ աստծու հակառակ գործող չար ոգի, դևերի իշխան, Սադայել ◆ Թե աստված ըլլար ան, թե սատանա, շան մը պես պիտի խեղդեր։ (Ռուբեն Սևակ)
Ածական
- խորամանկ, հնարագետ ◆ Իր սատանա լեզվից չխաբվեցի։ (Պերճ Պռոշյան)
- ճարտար, ճարպիկ
- չարաճճի
- տգեղ, այլանդակ ◆ Երիտասարդը… այլակերպվել է՝ սատանայի դեմք է ընդունել, չարություն աչքեր ունի։ Դերենիկ Դեմիրճյան
Հոմանիշներ
խմբագրել- (կրոն․) սադայել, չարք, դև, (հնց․) սատան, փորձիչ, սկզբնաչար, փորձասեր, նախաչար, չարասկիզբ, բեհեղզեբուղ, բեհեմովթ, խարամանի, իբլիս, (գվռ․) բելիար, շեյթան, մեզնից լավերը, մեզմեն աղեկները, սև վարդապետ
- հնարամիտ, բազմահնար, ճարտարամիտ, ճարպիկ, ճարտար, հմուտ, վարպետ, գիտակ, ճարի, աչքաբաց (խսկց․), (գրք․) ամենարվեստ, բազմարվեստ, քաջարվեստ, հոգնարվեստ, ճարտարագյուտ, բազմամիտ, բարեհնար, մեծահնար, կորովահնար, դյուրահնար, հնարագործ, հնարագյուտ, հնարահան, հնարիմաց, ճարտարիմաց, քաջիմաց, բազմահնարագետ, ճարտարավոր, կախարդ (ժղ․)
- խորամանկ, նենգ, նենգաբարո, խարդախ, խարդախամիտ, նենգամիտ, նենգավոր, խարդախաբարո, վարպետորդի, (փխբ․)՝ սատանորդի, աղվես, աղվեսաբարո, աղվեսակերպ, (հնց․)՝ չարամանկ, չարարվեստ, նենգաժետ, նենգաժոռ, նենգախոհ, նենգապատիր, նենգագործ, նենգավորագործ, նենգախեռ, խորագետ, քնինքարար, բազմամանկ, գող կատու, դարմանի տակի ջուր, մարմանդ գետ, խուփ ու ծուփ, սատանա նալող, սատանայի ծնունդ, սատանայի հետ սոխ ու սխտոր ուտող, սատանայից սխտորի հոտ առնող, սատանայից յոթ օր առաջ ծնված, սատանային բնից հանող, սատանա խաբող, սանամորը խաբող, օձ խուզող, օձը բնից հանող, երեսից հայելի՝ տակից ածելի, երեսից քահանա՝ տակից սատանա
- անհանգիստ, աշխույժ, ժիր, չար, չարուկրակ, խենթ, խենթուկ, (գվռ․) սատանորդի, գի, շուտիկ, ճվռնեկ, ճվռնիկ, չարախատա, քոմռոն, գիժ մոզի, աստծու կրակ, սատանի ճուտ, սատանի պիպիլ, սատանի վիլակ, մոր ծիծը կտրող
- անկանոն, աններդաշնակ, տձև, անդուրեկան, անճոռնի, անհաճո, դժկերպ, խոլակերպ, գեշ, տգեղադեմ, տգեղերես, կոպտադեմ, կապկամռութ, կոպտերես, զազրադեմ, այլանդակ, այլանդակադեմ, հրեշադեմ, հրեշ, ձառադեմ, գարշադեմ, (հզվդ․) անգեղ, անգեղյա, անգեղեցիկ, ապադեմ, սատանայադեմ, չարագեղ, գարշատես, գարշատեսիլ, ժանտատեսիլ, գարշերես, զազրաթորմի, զազրակերպ, զազրատես, ագռավադեմ, ագռավիճար (գվռ․), աճպատես, մռթոշ, մարդաչնման, ճանկլոզ, խոլ, խոլո, սուլուլիկ, փեռատ, քարթաթոշ, զեղջ, զիղջ, սատանա, սատանի հետ ծն(վ)ած , ժահադեմ, զազրատեսք, զազրատեսիլ, զազրատեսակ, ժանտատես, ժանտատեսիլ, աստծու ցուցանք, երեսի ձվաձեղ չի ուտվի, էշի հրեշտակ
Արտահայտություններ
խմբագրել- սատանա խաբող - խորամանկ, հնարագետ
- սատանա մտնել կողերը՝ պինչը՝ փորը - մոլոր մտքերով տարվել, գայթակղվել որևէ՝ մտքով
- սատանայի եղունգ
- չարաճճի ու ճարպիկ
- հրաբխային լեռնապար՝ սևագույն ապակու նման, օբսիդիան
- սատանայի թևով թռչել - արագ և աննկատելի կերպով անցնել (ժամանակի մասին)
- սատանայի ծնունդ -
- չար, չարաբարո
- խորամանկ, հնարագետ
- սատանայի ծոցը գնալ՝ ուղարկել- գրողի ծոցը գնալ՝ ուղարկել (անեծք)
- սատանային նայել - շատ խորամանկ լինել
- սատանանան ասում է - քիչ է մնում որ… (ասում է, երբ մեկը զայրացած կամ ի հեճուկս մեկի մի բան անելով սպառնում է)
- սատանան գիտի - ոչ ոքի հայտնի չէ, ոչ ոք էլ չգիտի
- սատանան էլ գլուխը չի հանի - անլուծելի՝ բարդ գործ՝ խնդիր է
- սատանան տանի - գրողը տանի
- սատանան (սատանեն) վրան նստել - աներևույթ դառնալ, աներևութանալ
- սատանի աչք ունենալ - սրատես լինել
- սատանի բաժին դառնալ - դժոխք գնալ
- սատանի գլուխը տրորել - չար՝ մոլոր մղումից ետ կանգնել
- սատանի եղունգ (հնք․) - հրաբխային լեռնապար՝ սևագույն ապակու նման, օբսիդիան
- սատանի ետևի կրունկ - շատ ճարպիկ՝ խորամանկ
- սատանի հետևի ոտ(ք) - շատ ճարպիկ՝ խորամանկ
- սատանի լեզու ունենալ - ճարտար լեզու ունենալ
- սատանի ծնունդ
- չար, չարաբարո
- խորամանկ, հնարագետ
- սատանի ծոցը գնալ - գրողի ծոցը գնալ
- սատանի կծիկ - անլուծելի հանգույց
- սատանի ձագ
- խորամանկ, ճարպիկ
- խաբեբա
- սատանի ձին թանբել - անզիջող՝ համառ՝ կամակոր լինել
- սատանի ձին հեծել - անզիջող՝ համառ՝ կամակոր լինել
- սատանի ձին նստել - անզիջող՝ համառ՝ կամակոր լինել
- սատանի ճուտ
- խորամանկ, ճարպիկ
- խաբեբա
- սատանի նման - հակառակի պես
- սատանի չարխի պես պտտվել - անընդհատ շարժվել, դադար չառնել
- սատանի պոչ - շատ խորամանկ մարդ
- սատանի պոչ բռնել - խորամանկ մարդու հետ ընկերանալ
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
 |
Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Սատանա: |