ցանց
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [t͡sʰɑnt͡sʰ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ցանց
վանկեր՝ ցանց
Ստուգաբանություն
խմբագրելԹերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *skn-sko-` *(s)ken(d)- «պոկել, անջատել, պոկված կաշի, կեղև, թեփ» արմատից. հմմտ. հին կելտերեն skinn «կաշի, մորթ», skan «կեղև, թեփ», hinne «բարակ կաշի, թաղանթ»։
Գոյական
- միմյանց խաչավորող թելերի հավասար հեռավորությամբ հանգույցներով հյուսված հարմարանք, ձուկ, թռչուն և այլն որսալու համար, ուռկան, վարմ
- մետաղալարերի նույն ձևի հյուսվածք, զանազան նպատակների համար ◆ պատուհանի, վանդակի, մահճակալի ցանց
- նյունպիսի հյուսվածքով պարկ, տոպրակ, պայուսակի, մթերքների համար, ցանցապարկ
- նույնպիսի եղանակով գործված նուրբ հյուսվածք, որի մեջ կանայք ամփոփում են մազերը, ինչպես և՝ ծածկում դեմքը
- զանազան խաղերի մեջ՝ ցանցաձև հյուսվածքով տեղ, սահման կամ հարմարանք, խաղագնդակը դրա մեջ գցելու կամ վրայից մյուս կողմը նետելու համար ◆ վոլեյբոլի, բասկետբոլի ցանց (սպորտ.)
- միմյանց խաչաձևող կամ միմյանց ներհյուսված միատեսակ բաների ցանցանման ամբողջություն ◆ սարդոստայի ցանց ◆ հեռագրալարերի, սպիների, կնճիռների ցանց (փխբ․)
- ջրանցքների, առուների, հաղորդակցության ճանապարհների և այլնի որևէ տարածության վրա տարբեր ուղություներով ձգվող գծերի ամբողջություն ◆ ոռոգման ցանց ◆ ճանապարհների ցանց (փխբ․)
- որևէ վայրում գտնվող միատեսակ հիմնարկությունների, հաստատությունների և այլն ամբողջություն ◆ բժշկական հիմնարկների ցանց ◆ ուսումնական նաստատություններ ցանց (փխբ․)
- որևէ բնագավառի հիմնարկների համակարգը որպես գործունեության բնագավառ, ասպարեզ ◆ Նա թողել է իր մասնագիտությունը և աշխատանքի է անցել առևտրի ցանց(եր): (փխբ․)
- որևէ վայրում կամ տարածության մեջ գտնվող, սփռված մեծ քանակությամբ միատեսակ բաների ամբողջություն ◆ աստղեր ցանց ◆ լճեր ցանց (փխբ․)
- ազատությունից, անկախությունից զրկվող հանգամանք, լիովին իրեն ենթարկվող, իր գերին դարձնող հանգամանք ◆ ամբոխը պետք է պահել իր նախապաշարումներուն ցանցին մեջ պինդ սեղմած Լևոն Շանթ (փխբ․)
- որևէ (սովորաբար, վնասակար, չար) նպատակին ծառայող խորամանկ միջոցների ամբողջությունը, որոգայթ, ծուղակ ◆ Բարձրաստիճան մարդիկ դավադրության ցանց են հյուսում: (Մ. Ուեստ) (փխբ․)
- տե՛ս ցանցաճոճ
- տե՛ս հյուսակ
- իրար հետ խաչաձևվող և սերտորեն միմյանց հետ կապված երևույթների ամբողջությունը ◆ սոցիալական հարաբերություների խճողված ցանց (փխբ․)
- (մրմն․) զուգընկերների շղթայակցված ձեռքերի դիրքն է երրորդին (վերին) նստելու համար (ոստյունախաղերում)
- որոճողների քառաբաժին ստամոքսի երկրորդ, ամենափոքր բաժինը, տեղեկայված է կտրիչի և գրքի միջև
Հոմանիշներ
խմբագրել- վարմ, որսացանց, որոգայթ, թակարդ, երագազ (որսալու հարմարանք)
- (նորբ․) ուռկան, ձկորսացանց, թարփ, առձյուլ (ձուկ որսալու հարմարանք) (հնց․)
ցանցապարկ, ցանցատոպրակ, ցանցապայուսակ, ցանցաքսակ (մթերքի և այլն ցանցահյուս հարմարանք)
- հերացանց (մարզերը ամփոփելու նուրբ հյուսվածք)
- դիմացանց (դեմքին գցելու կանացի հյուսվածք)
- տե՛ս ոստյան, սարդոստյան
- համակարգ (ջրացքների, առուների, հաղորադակցության ճանապարհների և այլնի որևէ տարածության վրա տարբեր ուղղություներով ձգվող գծերի ամբողջություն)
- համակարգ (որևէ բնագավառի հիմնարկներ)
- որոգայթ, ծուղակ (որևէ չար նպատակի ծառայող խորամանկ, դավադիր միջոցների ամբողջություն) (փխբ․)
- տե՛ս ցանցաճաճ
- տե՛ս հյուսակ
Արտահայտություններ
խմբագրել- ցանց հյուսել՝ լարել - մեկի դեմ որոգայթ լարել
- ցանցն ընկնել մեկի, մի բանի - մեկի որոգայթի մեջ ընկնել, մեկի, մի բանի զոհ դառնալ
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ցանց(ը) | ցանցեր(ը) |
| Սեռ. | ցանցի | ցանցերի |
| Տր. | ցանցի(ն) | ցանցերի(ն) |
| Հայց. | ցանց(ը) | ցանցեր(ը) |
| Բաց. | ցանցից | ցանցերից |
| Գործ. | ցանցով | ցանցերով |
| Ներգ. | ցանցում | ցանցերում |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Կ․ Կ․ Բաբայան, Մարմնամարզական տերմինների տեղեկատու բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1985 — 184 էջ։
- Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
- Հովհաննես Մակարյան, Կիմ Աբելյան, Անասնաբուժական կլինիկական տերմինների բացատրական բառարան, Երևան, «Ստամպա», 2002 — 256 էջ։
- Մ․Խ․ Պողոսյան, Ֆրանսերեն-հայերեն ագրոէկոլոգիական և անտառագիտական տերմինների համառոտ բառարան (ՀԳԱ), Երևան, 2005 — 144 էջ։
- Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։