Հայերեն
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ցնծալ
վանկեր՝ ց(ը)ն•ծալ
Ստուգաբանություն
խմբագրել
Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *skendio-` *skend(h)- «խնդալ» արմատից, եթե առանց *s-ի ձևից է ծագում *khend > հայերեն խինդ ձևը։
Բայ
- սաստիկ ուրախանալ, բերկրել ◆ Ցնծա՛, բյուր վիշապ Հայաստան աշխարհ, Փրկության արև Վահագնիդ տեսար։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- ուրախությունից խայտալ՝ թռչկոտել, ճխալ, զվարճանալ ◆ Կինս աշխույժ սազ էր ածում, ես էլ անհոգ խընդում, ցընծում: Հովհաննես Թումանյան
- (փխբ․) գեղեցիկ՝ զվարթացուցիչ տեսք ունենալ, խնդություն արտահայտել՝ պարունակել
- (փխբ․) պայծառ լինել, պայծառ ու գեղեցիկ լինելով ուրախություն սփռել՝ տարածել
- (փխբ․) փող տալ կամավոր կամ ակամա, կաշառք տալ, պարտքը վճարել և այլն ◆ Ասպետացուն եթե հարուստ և առատաձեռն է, ձայն չհաներ և կհավանե պահանջված գումարը ցնծալու: «Երևանյան օրեր»
- (փխբ․) (հրամայական եղանակ՝ ցնծա՜, ցնծացե՜ք՝) գործածվում է որպես եղանակավորող բառ՝ ուրախացի՜ր, ուրախացե՜ք նշանակությամբ (առավելապես՝ ծաղրական, հեգնական երանգով)
- ուրախանալ, բերկրել, խնդալ, ծիծաղել, հրճվել, ճխալ, սոպալ (հնց․), աչքերը փայլել՝ փայլատակել, թև(եր) առնել, թև առնել-թռչել, ցնծին տալ
- խայտալ, թռչկոտել, ցատկոտել, կայթալ, կայթռել, լոքլոքալ, վեր-վեր թռչել, վեր-վեր խաղալ, վեր-վեր պարել, գլխի վրա պարել, լոքլոք անել
- տե՛ս տալ (3), վճարել (2)
Արտահայտություններ
խմբագրել
-
-
Խոնարհում
|
|
Անորոշ դերբայ
|
ցնծալ
|
Ենթակայական դերբայ
|
ցնծացող
|
Հարակատար դերբայ
|
ցնծացած
|
Համակատար դերբայ
|
ցնծալիս
|
Անկատար դերբայ
|
ցնծում
|
Վաղակատար դերբայ
|
ցնծացել
|
Ապակատար դերբայ
|
ցնծալու
|
Ժխտական դերբայ
|
ցնծա
|
անձ
|
եզակի
|
հոգնակի
|
առաջին
|
երկրորդ
|
երրորդ
|
առաջին
|
երկրորդ
|
երրորդ
|
Սահմանական եղանակ
|
|
ես
|
դու
|
նա
|
մենք
|
դուք
|
նրանք
|
Անկատար ներկա
|
ցնծում եմ
|
ցնծում ես
|
ցնծում է
|
ցնծում ենք
|
ցնծում եք
|
ցնծում են
|
Անկատար անցյալ
|
ցնծում էի
|
ցնծում էիր
|
ցնծում էր
|
ցնծում էինք
|
ցնծում էիք
|
ցնծում էին
|
Ապակատար ներկա
|
ցնծալու եմ
|
ցնծալու ես
|
ցնծալու է
|
ցնծալու ենք
|
ցնծալու եք
|
ցնծալու են
|
Ապակատար անցյալ
|
ցնծալու էի
|
ցնծալու էիր
|
ցնծալու էր
|
ցնծալու էինք
|
ցնծալու էիք
|
ցնծալու էին
|
Վաղակատար ներկա
|
ցնծացել եմ
|
ցնծացել ես
|
ցնծացել է
|
ցնծացել ենք
|
ցնծացել եք
|
ցնծացել են
|
Վաղակատար անցյալ
|
ցնծացել էի
|
ցնծացել էիր
|
ցնծացել էր
|
ցնծացել էինք
|
ցնծացել էիք
|
ցնծացել էին
|
Անցյալ կատարյալ
|
ցնծացի
|
ցնծացիր
|
ցնծաց
|
ցնծացինք
|
ցնծացիք
|
ցնծացին
|
Ըղձական եղանակ
|
|
ես
|
դու
|
նա
|
մենք
|
դուք
|
նրանք
|
Ապառնի
|
ցնծամ
|
ցնծաս
|
ցնծա
|
ցնծանք
|
ցնծաք
|
ցնծան
|
Անցյալի ապառնի
|
ցնծայի
|
ցնծայիր
|
ցնծար
|
ցնծայինք
|
ցնծայիք
|
ցնծային
|
Պայմանական եղանակ
|
|
ես
|
դու
|
նա
|
մենք
|
դուք
|
նրանք
|
Ապառնի
|
կցնծամ
|
կցնծաս
|
կցնծա
|
կցնծանք
|
կցնծաք
|
կցնծան
|
Անցյալի ապառնի
|
կցնծայի
|
կցնծայիր
|
կցնծար
|
կցնծայինք
|
կցնծայիք
|
կցնծային
|
Հարկադրական եղանակ
|
|
ես
|
դու
|
նա
|
մենք
|
դուք
|
նրանք
|
Ապառնի
|
պիտի ցնծամ
|
պիտի ցնծաս
|
պիտի ցնծա
|
պիտի ցնծանք
|
պիտի ցնծաք
|
պիտի ցնծան
|
Անցյալի ապառնի
|
պիտի ցնծայի
|
պիտի ցնծայիր
|
պիտի ցնծար
|
պիտի ցնծայինք
|
պիտի ցնծայիք
|
պիտի ցնծային
|
Հրամայական եղանակ
|
|
|
դու
|
|
|
դուք
|
|
Ապառնի
|
|
ցնծա՛
|
|
|
ցնծացե՛ք
|
|
|
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։