փախչել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [pʰɑχˈt͡ʃʰɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ փախ•չել
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲայ
- հալածողներից՝ հետապնդողներից՝ վտանգավոր տեղից և այլնից շտապով հեռանալ
- գրոհին՝ ճնշմանը՝ հարվածին չկարողանալով դիմակայել՝ նահանջի դիմել, նահանջել (խուճապով), փախուստի դիմել
- կալանքից՝ արգելավայրից՝ գերությունից ևն առանց թույլտվության կամ գաղտնի հեռանալ՝ փախուստ տալ
- մի տեղից կամ մեկի մոտից թողնել-հեռանալ, լքել, ձգել, թողնել
- ամուսնուն կամ ծնողներին լքելով՝ օտարի հետ թողնել-հեռանալ՝ ամուսնանալու կամ սիրային հարաբերությունների մեջ մտնելու համար
- գաղթել, արտագաղթել, հայրենիքից զանգվածաբար հեռանալ՝ վտարանդել
- արագորեն վազելով մեկի մոտից կամ մի տեղից հեռանալ, հեռու վազել ◆ Շունը փախավ ու մտավ թփերի մեջ։
- ասալքել, դասալիք լինել, դասալքություն անել
- ուսումնական պարապմունքներից՝ աշխատանքից՝ պարտադիր անելիքից խուսափել՝ չմասնակցել, չներկայանալ կամ ներկայանալուց հետո առանց թույլտվության թողնել ու գնալ
- խուսափել, գլուխ պահել, անհրաժեշտ մասնակցություն չցուցաբերել
- արդարադատության մարմիններին ներկայանալուց խուսափել, դատից՝ դատաստանից փախուստ տալ՝ թաքնվել, պահվել
- փախուստի դիմելով վտանգից՝ չարիքից ազատվել, իրեն վերահաս վտանգից պրծացնելու համար փախուստի դիմել ◆ Փախի՛ր այծյամ, …որսկանն է գալիս։
- դժվարություններից վախենալով մի բանից հրաժարվել՝ տեղի տալ ◆ Ի՞նչ մարդ ես դու, մի փոքրիկ դժվարության, և իսկույն փախար:
- (փխբ․) ազատվել, պրծնել, խույս տալ մի բանից ◆ Ճակատագրի կամքից փախչել՝ հողեղենին չի վիճակվում։ (Շոթա Ռուսթավելի)
- (փխբ․) աչքերի առջևից՝ տեսողությունից անհետանալ, չքանալ ◆ Տեսիլքներ են գալիս, փախչում, խառնվում։
- (փխբ․) շարժվել, երերալ, շարժման մեջ լինել ◆ Մի րոպե Վահանին թվաց, թե սենյակը հանկարծ մթնեց և հատակը փախչում է ոտների տակից։ (Նար-Դոս)
- (փխբ․) մարդկանց ընկերությունից խուսափել, մարդկանցից հեռանալ՝ մեկուսանալ ◆ Նա օրըստօրե դառնում էր ավելի լռակյաց, փախչում էր ամեն ընկերությունից և հագնիստ էր գտնում մենության մեջ։ (Մուրացան)
- (փխբ․) դուրս պրծնել, ձեռքից՝ հանգույցից՝ մեքենայի տակից ևն սահել-դուրս գալ ◆ Պարանի ծայրը փախավ ձեռքից։
- (փխբ․) արագ շարժման մեջ լինել (ընթանալ, հոսել, թռչել ևն) ◆ (Ալիքները) փախչում էին լալագին։ Ռափայել Պատկանյան
- (փխբ․) տեղի տալ, քաշվել, նահանջել, չքանալ ◆ Թե ինչպես փախավ մթությունը՝ դա ոչ ոք չտեսավ։ (Մուրացան)
- (փխբ․) որևէ ցանկություն՝ պահանջ՝ ձգտում՝ զգացում ևն անցնել՝ վերանալ՝ անհետանալ ◆ Մեկեն փախավ սովորելու սերս։ (Հրաչյա Քոչար)
- կապանքից՝ սանձից ևն ազատվելով սրարշավ վազել՝ հեռանալ ◆ Հորթը կապից պոկվելով՝ ծլոնգ եղավ ու փախավ:
- սրարշավ վազել՝ վարգել, արշավասույր ըթանալ ◆ Ի՞նչ ձի էր. մարդու տակ քամու նման փախչում էր:
- (փխբ․) որևէ կոչում՝ անվանում՝ պաշտոն ևն իրեն վերագրելուց խուսափել, հրաժարվել, թաքցնել ◆ Ի՞նչու էր նա փախչում հայ անունից, ի՞նչու էր նա անդադար կերպարանափոխ լինում ։ (Րաֆֆի)
- (փոխաբերական, ժողովրդական) շատ արագ գնալ ◆ Կամաց գնա՛, ա՛յ տղա, էնպես ես փախչում, որ չեմ կարողանում հասնել։
- (փխբ․) հեռանալ, գնալ, անցնել ◆ Փախչում են տարիները։
Հոմանիշներ
խմբագրել- հեռանալ, կրնկել (բնստ․), ճողորպել (ժղ․), ծլկել (աննկատելի), ճղել (խսկց․), արտավազել, սրավարել (հնց․), (գվռ․)՝ կրեզել, կրեզվել, կրզել, կղել, ձտել, ձորել, խնդկել, շրտել, պլուսել, պճել, սլքել, սպպել, փախուստ տալ, փախուստի դիմել, փախս գալ, փախս տալ, փախս ընկնել, փախս գնալ, փախս առնել, փախսը հարել, պոկ անել, պոկ գալ, պուկ գալ, պուկ անել, պուկ տալ, փաղցունկ տալ, արանքը ճղել, գլուխը պրծանել, գլուխն ազատել, կծիկը ազատել, կծիկը դնել, խնդկի տալ, ցոյը դնել, փախչող-փախչողի լինել, թինթինը առնել
- նահանջել, քաշվել, նահանջի դիմել, փախուստի դիմել, փախուստ տալ, թիկունքը ցույց տալ, թիկունքը դարձել, հետ քաշվել
- դասալքել, դասալիքի լինել
- փախուստ տալ, փախուստի դիմել
- գաղթել, արտագաղթել, գաղթական, դառնալ, փախստական դառնալ, փախստական լինել, փախստական գնալ
- հեռանալ, թողնել-հեռանալ (աշխատանքից, ամուսնուց և այլն)
- թաքնվել, պահվել, խուսափել, խույս տալ
- խուսափել, խույս տալ, գլու պահել (գործից, հանձնարարությունից և այլն)
- երերալ, շարժվել, տեղից շարժվել
- անցնել, վերանալ, կորչել (որևէ զգացմունք)
- (փխբ․) կտրվել, դադարել (քունը)
- հրաժարվել, տեղի տալ (դժվարությունից վախենալով)
- (փխբ․) ազատվել, պրծնել, խույս տալ, գլուխն ազատել (մի բանից, փորձանքից)
- անհետանալ, չքանալ, անէանալ (աչքերի առաջից)
- մեկուսանալ, խուսափել, խույս տալ (մարդկանցից)
- (փխբ․) դուրս պրծնել, դուրս գալ (ձեռքերից և այլնից սահել)
- վազել, հեռանալ (կապանքից, սանձից և այլնից ազատվելով)
- (փխբ․) վազել, վարգել, ընթանալ (սրարշավ)
- (փխբ․) անցնել, գնալ, հեռանալ (ժամանակը, տարիները)
Արտահայտություններ
խմբագրել| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։