քանի

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [kʰɑˈni]

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ քա•նի 

Գոյական

1. քանակական հարաբերություն ցույց տվող բառ, որը գործ է ածվում առարկայի թիվը, քանակը ցույց տալու համար, երկրորդական նախադասության մեջ գործածվում է իբրև հարաբերյալ բառ, որին գլխավոր նախադասության մեջ համապատասխանում են այնքան, նույնքան հարաբերյալները ◆ Քանի ռուբլի դու ստացար, այնքան էլ ես պետք է ստանամ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
2. տե՛ս քանիս ◆ Քանիներ գիտեմ ես, որ մահացումին մեջ կը փնտրեն բռնադատված մարգարեությունը։ (Միսաք Մեծարենց)

Արտահայտություններ

1. քանի անգամ - մեկից ավելի անգամ, մի քանի անգամ, շատ, տե՛ս քանիցս ◆ Քանի անգամ ասի՝ այ որդի, ձեռը վեր կալ էդ հարամ ճամփից։ Հովհաննես Թումանյան
2. քանի ասես - որքան ուզում ես, շատ, տե՛ս շատ, բազմաթիվ ◆ Ռեզինը քանի ասես կերկարի։
3. քանի գլխանի - սրտոտ, անվախ, համարձակ ◆ Շատ են զարմանում, թե էս ինչ սրտի տեր մարդ պիտի լինի, քանի գլխանի, որ եկել է իրենց հանդում հանգիստ վեր է եկել։ Հովհաննես Թումանյան
4. քանի գլուխ ունես, ունի - ինչպես ես (է) համարձակվում, տե՛ս համարձակվել, հանդգնել ◆ Դու քանի գլուխ ունիս քո ուսին, Որ վեր ես կենում փախչում նըրա հետ։ Հովհաննես Թումանյան
5. քանի գնում է, քանի գնա, քանի գնաց - տե՛ս հետզհետե, ավելի և ավելի ◆ Խնդիրը քանի գնում, լուրջ կերպարանք էր ստանում։ (Շիրվանզադե)
6. քանի դեռ - որքան ժամանակ որ, տե՛ս որքան ◆ Քանի դեռ տևում է պատերազմը, գերիներին ետ չեն տալիս։ (Րաֆֆի)
7. քանի ժամանակ է - ինչքա՜ն, որքա՜ն ժամանակ է, տե՛ս վաղո՜ւց ◆ Քանի ժամանակ է ես էլ մի կարգին ընկեր եմ ման գալի։ Հովհաննես Թումանյան
8. քանի՞ մեկ - քանի՞ անգամ․ ճարտասանական հարց, փոխանակ ասելու շատ անգամ ◆ Քանի՞ մեկ ես ինձի մաշելով մնամ։ (Ջիվանի)
9. (արևմտհ․) քանի մը - տե՛ս մի քանի ◆ Թորոս աղան ինձի քանի մը օղի խմցունելով ետևես ինկավ, որ յուր ուզած մարդուն քվե տամ։ Հակոբ Պարոնյան
10. քանի մի - տե՛ս մի քանի ◆ Քանի մի վայրկյան Միքայելն անշարժ կանգնած էր։ (Շիրվանզադե)
11. քանի որ -
    1. ինչ չափով որ, որ չափով որ, որչափ, որքան որ ◆ Քանի որ խոսքը հայ գրականության մասին է, բնականաբար պիտի հարց ծագի նախ և առաջ հայ լեզվի մասին։ (Վահան Տերյան)
    2. որքան ժամանակ որ ◆ Կանիծե քեզ ապագա սերունդը, քանի որ կհիշե չար մարդու չար գործերը։ (Րաֆֆի)
    3. որովհետև ◆ Աշխարհի կենտրոնը― Մոսկովն է, Քանի որ Մոսկովի միջին Ապրում է ինքը ― Լենինը։ Եղիշե Չարենց
12. քանի տարի է - շատ ժամանակ է անցել, շա՜տ վաղուց ◆ Ինչպես տեսնում եմ, ինձ մոռացել ես, իհարկե, քանի տարի է։ (Շիրվանզադե)
13. քանի քանի - շատ, անչափ ◆ Քանի քանի այդպիսիները այդ վիմափոր բերդի մթին խորշերում մաշվում, տրորվում էին։ (Րաֆֆի)
14. քանի՜ քանիսը - շատերը ◆ Քանի՜ քանիսն անցան քեզ պես, քեզանից առաջ, քո առաջ։ Հովհաննես Թումանյան
15. քանի քանի անգամ - շատ անգամ ◆ Քանի քանի անգամ մենք հեռացրինք քո գլխից պարսկական սոսկալի սուրը, քանի քանի անգամ ազատեցինք քեզ ամոթալի անկումից։ (Րաֆֆի)
16. (բրբ․) էս քանի օրս - մոտ օրերս, շուտով ◆ Էս քանի օրս Եփրեմը ապրանքի է գնալու։ (Ակսել Բակունց)
17. մեկ քանի - տե՛ս մի քանի ◆ Մեկ քանի սրբուհիներ իր ոստանին մեջ կը բնակեին։ (Միսաք Մեծարենց)
18. մի քանի - թվով անորոշ ◆ Մի քանի հարյուր սպառազինված ձիավորներ ուղեկցում էին նրան։ (Րաֆֆի) ◆ Մի քանի ժամ անցած եկավ Սմբատը։ (Շիրվանզադե)
19. մի քանի անգամ - մեկից ավելի անգամ ◆ Գիշերը մի քանի անգամ դուրս եկա նայեցի լուսամուտներին։ (Րաֆֆի)
20. քանի կոպեկի կառնեմ - տե՛ս չնչին

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ

Թարգմանություն

Մակբայ

1. բաղդատում է երկրորդական նախադասության գործողությունը գլխավոր նախադասության գործողության հետ, որտեղ քանի-ին համապատասխանում է այնքան, նույնքան ◆ Քանի արևմուտը մոտենում է, այնքան նա քայլերն է շտապեցնում։ (Ակսել Բակունց)

Արտահայտություններ

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ

Թարգմանություն

Դերանուն

1. հարցանակ բառ՝ թիվը, քանակը իմանալու համար ◆ ― Քանի՞ փոքրիկ ձագ ունիս դու։ ― Երեք հատ ձագ, աղա աղվես։ Հովհաննես Թումանյան
2. կիսահարցական բառ (երկրորդական նախադասության մեջ, որպիսի դեպքում կրում է շեշտ) ◆ Հետո մի ուրիշը հարցրեց, թե քանի տարեկան է։ (Ակսել Բակունց)
3. որքան ժամանակ ◆ Քանի կա աշխատանքը անդուլ ― Մեր երթին վախճան չկա։ Եղիշե Չարենց
4. հարցական բացականչական բառ, որքա՜ն, ինչքա՜ն, բավական չէ՞ ◆ Ե՛լ, հորեղբա՛յր, քանի՞ քնես, ե՛լ, էն պայծառ լույսը մի տես։ Հովհաննես Թումանյան

Հոմանիշներ

1. ինչքան, որքան, որչափ

Արտահայտություններ

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ

Թարգմանություն

Ձայնարկություն

1. բացականչական կամ զարմանք արտահայտող բառ, որքա՜ն, ինչքա՜ն ◆ Քանի՜ ձեռքից եմ վառվել, վառվել ու հուր եմ դարձել։ Հովհաննես Թումանյան

Արտահայտություններ

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ

Թարգմանություն

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։