օր
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɔɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ աւր
վանկեր՝ օր
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնիկ հնդեվրոպական՝ *āmōr- «օր» արմատից. հմմտ. հունարեն հուն. «օր» (հայ-հունական զուգաբանություն)։
Գոյական
- ցերեկը և գիշերը միասին, որպես ժամանակի մեկ ամբողջություն
- նույնը, որպես ժամանակի հաշվման միավոր
- ցերեկ
- մեկ օրվա տևողությունը, 24 ժամվա տևողություն, 24 ժամ
- օրվա որևէ հատվածը (առավոտ, երեկո, կեսօր, գիշեր և այլն) ◆ Մի օր մեկի տանը, մյուս օրը մյուսի գոմում կամ մարագում քնում էր մինչև լուսաբաց:(Ակսել Բակունց) ◆ Օրը բավական լուսացել էր, թեև արեգակը դեռ չէր երևում: (Շիրվանզադե) ◆ Օրն եկել է, ճաշ դառել: Հովհաննես Թումանյան
- եղանակ, մթնոլորտային վիճակ ◆ Պարզ, գեղեցիկ, մռայլ օր :
- աշխատանքային ժամանակի օրական տևողությունը, աշխատօր
- ժամանակ, ժամանակներ, դարաշրջան ◆ Հիմա ուրիշ օրեր են: Համո Սահյան
- վիճակ, դրություն, կենսապայման ◆ Մենակ Մեռելի Ենոքն էր, խեղճը, հին օրերի օրը: Եղիշե Չարենց
- գիտելիքների, կարողությունների, ուժի և այլն մակարդակ, վիճակ ◆ Ա՞յդ օրով ես ուզում տեղս նստել: (Հ.Ղուկասյան) (փխբ․)
- կյանք, կյանքի ընթացք, տևողություն◆ Քուն թե արթուն, օրիս շատը երազ եղավ անց կացավ: Հովհաննես Թումանյան
- շաբաթվա օրերից յուրաքանչյուրը ◆ ուրբաթ օր, երկուշաբթի օր, առաջին օր, շաբաթվա չորրորդ օր
- որևէ բանով բնութագրող ժամանակաշրջան, շրջան ◆ Պատանեկության, երիտասարդության ծաղկունքի օրեր:
- ուղևորության, ճանապարհորդության միօրյա ճանապարհի տարածություն, հեռավորություն ◆ Այս քաղաքը Նախիջևանից չորս օր հեռու էր: (Ս. Այվազյան)
Հոմանիշներ
խմբագրելԱրտահայտություններ
խմբագրել- օր առաջ
- մեկ օր առաջ, որևէ բանի նախընթաց օրը
- նախօրոք, վաղօրոք
- հնարավորին չափ շուտ, կանուխ, որքան կարելի է շուտ
- օր արև չտալ, ունենալ - տե՛ս օր ու արևի տակ
- օր տեսնել - հանգիստ կյանքով ապրել, խաղաղ ու երջանիկ ապրել
- օր տալ
- հանգիստ կյանք տալ, թողնել, որ հանգիստ ապրի
- ժամկետ տալ, ժամկետը երկարաձգել
- օր ցուցնել - նույնն է՝ օր տալ
- օր քան զօր - օրըստօրե (հնց․)
- օր օրի վրա - օրըստօրե
- օրը, արևը կամ օրը-բարևը փուշ անել - դժբախտացնել, օրը սև անել
- օրը բացվել
- լուսանալ
- եղանակը պարզել
- նպաստավոր, բարվոք վիճակ ստեղծել, բարեբաստիկ կյանք ստեղծվել
- օրը գնալ
- աշխատանքային օրը, ցերեկը վերջանալ, մթնել
- մի ամբողջ օր անցնել
- օրը իրիկուն դարձնել - նույնն է՝ օրը մթնեցնել
- օրը ճաշ դառնալ - կեսօր դառնալ, լինել
- օրը մաշել - օրը անց կացնել, սպառել
- օրը մթնեցնել
- ցերեկը մի կերպ անց կացնել
- ոչինչ չանելով, գլուխ պահելով օրն ավարտել, վերջացնել
- օրը մտնել - երեկոյան, մթնել, ցերեկն անցնել
- օրը սև անել - դժբախտացնել, վշտի ու տանջանքի դատապարտել
- օրը սև լինել - թշնամության մեջ լինել
- օրը վատ տեղ մթնել - անհաջողության, ձախողման, ձախորդության հանդիպել, գործերը վատ գնալ
- օրը ցերեկով
- ցերեկ ժամանակ
- բացահայտորեն, բոլորի աչքի առջև, բոլորի գիտությամբ
- օրը օրին
- հաջորդաբար ամեն օր
- օրըստօրե, հետզհենե
- օրերը համրված լինել
- մահը մոտ լինել
- որևէ բանի վախճանը, վերջը մոտ լինել
- օրերս - այս մի քանի օրվա միջոցին (անցյալում կամ ապագայում)
- օրերի քարավան - օրերի հաջորդական շարք, ընթացք
- օրերից մի օր
- մի ժամանակ, երբեմն, երբևիցե
- մի անգամ, ինչ-որ ժամանակ, որևէ ժամանակ
- մի օրումի ժամանակ - երբեմն, երբևիցե
- ո՞ր օրվա բարեկամներ կամ բարեկամ (ընկերներ, հարազատներ և այն) ենք - եթե բարեկամներ ենք, ապա հասկանալի է, որ հենց այդպես էլ պիտի լինի. քանի որ բարեկամ ենք, ապա մի կասկածիր, որ ուզածիդ պես կլինի
- ո՞ր օրվա համար - ուրիշ էլ ի՞նչ պարագայի համար, եթե ոչ հենց այս
- վա՜յ իմ (քո, նրա, մեր և այլն) օրին - ավա՜ղ ի՜նչ վատ օրի հասանք, ի՜նչ դժբախտ ենք, ի՜նչ թշվառություն եկավ մեր գլխին
- օր հասարակ - տե՛ս կեսօր
Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։