Հայերեն

վանկեր՝ ակ•նարկ 

ակնարկ1 խմբագրել

Ծագում խմբագրել

Ծագել է ակն բառից, որն իր էլ հերթին՝ հնդեվրոպական նախալեզվի óki ձևից (սեռական՝ oknós, երկակի ուղղական՝ okf աչք)։

Գոյական խմբագրել

  1. աչքով արված նշան
  2. թեթևակի՝ թռուցիկ հայացք, նայվածք ◆ Ուզեց մի ակնարկ նետել Անթոքի տանը։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ու կինը կպատասխաներ ծանրությամբ, առանց երեսը նայելու, անթարթ ակնարկով մը դիտելով վառարանի դռնակեն ցոլացող կարմիր բծցը։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  3. որևէ բանի համառոտ նկարագրություն՝ քննություն՝ տեսություն ◆ Այս փոքրիկ ակնարկի շրջանակները թույլ չեն տալիս մանրամասնորեն կանգ առնելու մեր բանաստեղծի կյանքի այդ շրջանի վրա։ (Վահան Տերյան)
  4. որևէ բանի (ցանկության, կարծիքի և այլն) ոչ բացահայտ, աղոտ՝ միայն կռահվող արտահայտություն ◆ Նա ականջները սրեց որսալու գոնե մի ակնարկ, մի բա՛ն Անահիտի մասին։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  5. նշանացի ակնարկության ◆ Թագուհին կոտրատվելով հավաքեց բաժակներն ու ակնարկով ինչ-՚որ բան հասկացրեց Ասլանին։ Սերո Խանզադյան
  6. (ռսբ․) մի բանի նմանություն
  7. (հզվդ․) ակնթարթ ◆ Դավադիր պահակները մի ակնարկում փախել, չքացել էին։ (Մուրացան)
  8. (ոճբ․) ոճական հնարանք, երբ առարկան, երևույթը կոնկրետ կերպով անվանելու փոխարեն անվանվում է այն հիշեցնող կամ նրա հետ կապված մի այլ երևույթ կամ առարկա
  9. գրական ժանր, վավերագրական գրականության տեսակներից մեկը
  10. էպիկական պատմողական գրականության ձևերից մեկը, որը նրա մնացած ձևերից տարբերվում է նրանով, որ ակնարկում ճշգրտորեն պատկերվում են իրական կյանքում տեղի ունեցող իրադարձությունները, որոնց մասնակիցներն իսկապես գոյություն են ունեցել, այն ժամանակ, երբ, օրինակ, պատմվածքի մեջ գրողը, ուսումնասիրելով կյանքի մի շարք փաստեր և ընտրելով դրանց էականն ու բնորոշը, մտահղացման և ստեղծագործական երևակայության օգնությամբ ստեղծում է ընդհանրացված պատկեր, այսինքն` պատկերում է այնպիսի իրադարձություններ, որոնք իրականում կարող էին ամենևին էլ տեղի չունենալ կամ կարող էին տեղի չունենալ այնպես, ինչպես նա պատկերել է դրանք
Հոմանիշներ խմբագրել
  1. ակնարկություն, ակնարկում, (ժղ․) նշմար, նշմարանք, նշմարք
  2. հայացք
Արտահայտություններ խմբագրել
  1. ականրկ անել - ակնարկել, ակնարկով հասկացնել ◆ Դու միայն մի ակնարկ արա և ես նրան դուրս կշպրտեմ այս տնից։ Սերո Խանզադյան
  2. ակնարկ գցել՝ ձգել՝ նետել
    1. նայել, թեթևակի ծանոթանալ
    2. համառոտակի նկարագրել՝ պատմել
  3. ակնարկներով խոսել
  4. համառոտ ակնարկ

ակնարկ2 խմբագրել

Գոյական խմբագրել

  1. (գրկն․) վիպերգական՝ պատմողական գրական ժանր, որի մեջ ճշգրտորեն պատկերվում են իրական անձեր՝ իրադարձություններ ◆ «Մարտիրոս Սարյան» վերնագրով ակնարկը պատկերում է մեծ արվեստագետի գեղեցիկ ու փառահեղ կյանքից առանձին դրվագներ։ (Մամուլ)
Հոմանիշներ խմբագրել
  1. օչերկ (գրկն․)
Արտահայտություններ խմբագրել

Աղբյուրներ խմբագրել

  • Ֆ․Հ․ Խլղաթյան, Ոճաբանական տերմինների բառարան տեղեկատու, Երևան, ««Լույս» հրատարակչություն», 1976 — 111 էջ։
  • Ջրբաշյան Է․Մ․, Մախչանյան Հ․Մ․, Գրականագիտական բառարան (2-րդ լրաց․ և վերամշ․ հրատ․) (Լույս), Երևան, 1980 — 352 էջ։
  • Լ․ Տիմոֆեև, Ն․ Վենգրով, Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան (Հայպետուսմանհրատ), Երևան, 1957 — 247 էջ։