ամպ
Հայերեն
Արտասանություն
ՄՀԱ: [amp]
վանկեր՝ ամպ
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնիկ հնդեվրոպական՝ * nbhó-, * mbhó- «ամպ» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն nábhas «ամպ, երկինք, մթնոլորտ», հին բարբառային գերմաներեն nebul, գերմաներեն Nebel «մշուշ», հին իռլանդերեն nem, կիմրերեն nef «երկինք», պարսկերեն nam «խոնավ» և այլն։
Գոյական
- Արարատյան, Կարին՝ մթնոլորտի մեջ խտացած գոլորշիների զանգված ◆ Երկինքը ծածկված էր ձյունաբեր մոխրագույն ամպերով (Նար-Դոս)
- օդի մեջ բարձրացած ամպանման զանգված (փոշու, ծխի և այլն) ◆ Փոշու ամպը վազում էր ձիավորի հետևից (Ակսել Բակունց) ◆ ճաշի ամանը շուռ եկսվ, թմփոցով ընկավ թոնիրը, որից ժայթքեց փոշու, ծխի, գոլորշու թանձր ամպ Վրթանես Փափազյան
- (փխբ․) մռայլություն, տխրություն ◆ Ամպ տվիր աչացս, հեվք տվիր սրտիս, Ըսիր՝ մահվան դուռն ինձ պիտի ժըպտիս Պետրոս Դուրյան ◆ Տխրության մթին ամպը անցավ պատկառելի դեմքի վրա, և նրա հեզ աչքերը լցվեցան արտասուքով (Րաֆֆի) ◆ Ինչո՞ւ ամպել է ճակատդ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
- վտանգ, արհավիրք (փխբ․) ◆ Գլխովը շատ ամպեր կանցնեն, Սարը միշտ կա անսասան Հովհաննես Թումանյան
- որևէ չարիքի վտանգ՝ սպառնալիք (փխբ․) ◆ Նրա միտքը գնաց դեպի հեռավոր հայրենիքը, դեպի ուր սլանում է արհավիրքի ամպը և պիտի պայթի նրա գլխին Դերենիկ Դեմիրճյան
- Արարատյան՝ սպունգ
- Խարբերդ, Հավարիկ՝ անձրև ◆ Հիմա ամպ պիտի գա։ (Հրաչյա Աճառյան)
- Պոլիս, Նոր Նախիջևան, Կարին՝ ամպոտ, ամպամած ◆ Առօրյայի մանր հոգսերը հանկարծ խառնվեցին, ինչպես կռունկի երամն ամպ գիշերին։ (Ակսել Բակունց)
- Արարատյան, Պոլիս՝ աչքի լույսը պատող փառ, աչքի փառ ◆ Աչքիս ամպ է իջել։ (Հրաչյա Աճառյան)
- Վան՝ գութանի կամ արորի շեղբը, կորնթարդ երկար փայտը, էշ համ ◆ Վիծկվորը մաճը բռնած՝ ոտը կկոխե առատամին գլխուն, խոփը կխրի հողին մեջ, թուրով կից ամբն ասողներով մասանին կապ՝ կձգվի գործվորին։ Ատ
- Վան՝ ձիթհանքի գործիք
Հոմանիշներ
խմբագրել- թուխպ (սև, անձրևաբեր), ամպ ու զամպ
- համ, համձող, արորհամ, արորկող, գործևարի, կոտրակ, ողնափայտ (արորի կորնթարդ երկար փայտը) (բրբ․)
Արտահայտություններ
խմբագրել- ամպ անել - հովանի անել ◆ Տիրատուր դպիրը ելել կանգնել է կիսատ պատին, ձեռքն աչքին ամպ արած, հեռու արտերին է բերանբաց նայում։ (Վիգեն Խեչումյան)
- ամպեր կուտակվել ― աղետ՝ վտանգ սպառնալ
- ամպ սպառնալ
- ամպ իջնել կուտակվել մի տեղի վրա
- ստվերի տակ թողնել մոռացման քողով ծածկել (բնստ․) (փխբ․)
- ամպը գոռալ ― որոտալ
- ամպի քուլա
- գլխով ամպեր են անցել
- գլխին ամպեր են հավաքվել
- ամպ օրը պառվուն առավոտ ա, ամպ օրը անբան կնգա համա նուր ա լուսանում - անբան մարդու համար մի փոքր առիթը՝ պատրվակը բավական է, որ ծուլություն անի
- Ուրմիա՝ (բսբ․) ամպը խռովան - ստվերոտ տեղերում աճող լայն տերևներով բույս
- ամպը կոխել - ամպերով ծածկվել, պատվել
- Սեբաստիա՝ ամպին հաչել -
- Սեբաստիա՝ իրենից ուժեղների դեմ իզուր՝ անօգուտ խոսել, հոխորտալ
- Տարենտե՝ իզուր խոսել, դատարկաբանել
- Սեբաստիա՝ վրան ամպ չի գոռացել - նիհար, վտիտ է մնացել (երեխայի մասին)
Թարգմանություններ
խմբագրելԹարգմանություն
|
|
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Ֆարիդ Գրիգորյան, Ռազմագիտական տերմինների դպրոցական հայերեն-ռուսերեն թարգմանական-բացատրական բառարան (Մակմիլան-Արմենիա), Երևան, 2006 — 144 էջ։
 |
Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Ամպ: |