ափ
Հայերեն
ՄՀԱ: [ap]
վանկեր՝ ափ
ափ1
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԹերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ * ap «բռնել, վերցնել, հասնել» արմատի * aph- տարբերակից. հմմտ. հունարեն άφή՝ «շոշափում, բռնում, բռնելը» (ըստ Պեդերսենի. անհավաստի են համարում Մեյեն և Աճառյանը)։
Գոյական
խմբագրել- ձեռքի թաթի ներսի կողմը
- բուռ
Հոմանիշներ
խմբագրել- բուռ, կուց, ափակից
- ագուռ (գրբ․)
- հափուռ, չանչուլ, ջուխջախ, լափ, լըֆ, լովալ (ձեռքի) (բրբ․)
Արտահայտություններ
խմբագրել- ձեռքն առնել, բուռը՝ ձեռքը վերցնել
- բռունցք կազմել
- ափին տալ ― ափնակոծել
- ափերից դուրս գալ
- հորդանալով, բարձրանալով հունը սահմանափակող ափերը ողողել
- ինքնազսպումը, ինքնատիրապետումը կորցնել
- ափ հանել ― ափահանել
- ափալ-թափալ ― շտապ
Թարգմանություններ | |
Ածական
- փոքր, չնչին քանակով
Թարգմանություններ | |
Մակբայ
Թարգմանություններ | |
ափ2
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԹերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ * ap(o)-ի (այստեղից * āpero- «ափ») * aph- տարբերակից. հմմտ. հունարեն άπτιρος, դորիական απειρος-, հին անգլերեն ōfer, գերմաներեն ufer «ափ»։
Գոյական
- Գանձակ, Խոտուրջուր, Սեբաստիա՝ ջրային մակերևույթի ցամաքային սահմանը՝ եզրը ◆ Ջրի ափան էս տղեն, Ոչխարաթափան էս տղեն։ Աշոտ Հովհաննիսյան ◆ Սապոնը գռանը ափանը մոռցա։ (Կարապետ Գաբիկյան) ◆ Գերեզմանի ափանն ես, էլ ընչիդ ա փողը։ (Ձեռագիր)
- որևէ վայրի եզրային շերտը
- ընդհանրապես՝ եզրը, սահման, ծայր, կողմ (խսկց․)
- եզերք, եզր, պռունկ, ծայր
- Մեղրի՝ խմորի տաշտի ծայրը
- զրափ, ջրեզր, ջրեզերք, գետափ, գետեզր, լճափ, լճեզր, ծովափ, ծովեզր
Հոմանիշներ
խմբագրելԱրտահայտություններ
խմբագրել- ափ առնել -
- առավոտ վաղ որևէ պահանջով կամ խնդրանքով մեկի դուռը գնալ
- հափշտակել, խլել
- ափ ձգել - ձեռք գցել, ձեռք տալ
- ափ մը ջուր - մանկամարդ և գեղանի (այրի)
- Պոլիս՝ ափ ոռուն, ափ գլխուն պտտել - խեղճ ու պարապ թափառել
- Խոտուրջուր՝ ափ ջուր անել - վտանգի մեջ գցել
- ափը տալ - կալի հաշանի եզրերը հավաքել
- Նիկոմեդիա՝ ափուց գալ - ձեռքից գալ, ձեռնահաս լինել ◆ Ափուցս գա՝ կծեծեմ։ (Հրաչյա Աճառյան)
- Պոլիս՝ ափուց երթալ - ձեռքից գնալ, կորչել
- Քղի՝ ափուց հանել - ձեռքից փախցնել ◆ Ան ալ ափուց հանեցինք, ան ալ։ (Հրաչյա Աճառյան)
Բաղադրյալ բառեր | |
Թարգմանություններ | |
ափ3
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
- Խոտուրջուր՝ ողորկ փայտ, որ բրուտը օգտագործում է ամանը պատրաստելիս՝ մաքրելիս
Հոմանիշներ
խմբագրելԱրտահայտություններ
խմբագրելԲաղադրյալ բառեր | |
Թարգմանություններ
խմբագրելԹարգմանություն
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։