գործողություն

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [ɡɔɾt͡sɔʁutʰˈjun]

վանկեր՝ գոր•ծո•ղութ•յուն 

Գոյական

1. որևէ գործ կատարելը, մի բան անելը, գործելը
2. դեպք, իրողություն, որի մասին խոսվում է ◆ Գործողությունը տեղի է ունեցել Բաքվում:
3. արարք, արարմունք, գործ
4. թատերական երկի, ներկայացման ավարտուն և ամբողջական մաս, հատված, արարված
5. մաթեմատիկական հաշվումների հիմնական տեսակը
6. ռազմական գործողություններ
7. (թատր․) դերասանական արվեստի դրսևորման, բեմական կերպարի անձնավորման գլխավոր միջոցը, ինչպես խոսքը` գրական արվեստի, հնչյունը` երաժշտության մեջ
8. (թատր․) թատերագրության մեջ գործողությունն ըմբռնվում է իբրև դեպքերի զարգացում, պատումային ընթացք, սյուժե
9. (բանկ․) պաշտոնական փաստաթուղթ, որը կազմվում է կազմակերպության ֆինանսական գործունեության գույքային-փաստաթղթային ստուգման արդյունքում։ Ստուգումները կարող են իրականացվել ինչպես տվյալ կազմակերպության, այնպես էլ պետական լիազոր մարմինների և անկախ աուդիտորական ծառայությունների կողմից։
10. (գրկն․) գրականագիտական հասկացություն, որը կիրառվում է մի քանի իմաստով
11. (սոց․) անհրաժեշտություն, ըստ Ջ. Մյուրերի՝ անհրաժեշտություն, անհաջողության հաղթահարումկռվից հետո փոխվրեժի հասնել

Հոմանիշներ

1. գործ, արարմունք, արարք, գործառնություն, ձեռնարկություն, իրակություն (հզվդ․)
2. դեպք, իրադարձություն, իրողություն
3. վիրահատություն, անդամահատություն (արևմտհ․)
4. արար, արարված

Արտահայտություններ

1. գործողության մեջ դնել
2. գործողությունից դուրս գալ
3. անթաքույց գործողություններ
4. անհանգստացող գործողություններ - մարտական գործողություններ, որոնց նպատակն է ուժասպառ անել, բարոյալքել հակառակորդին, ձախողել նրա պատրաստումը հարձակմանը, վերախմբավորումը, ինժեներական աշխատանքները և այլն
5. ապահովող գործողություններ - միջոցառումներ, որոնք նպատակաուղղված են մարտական գործողությունների նշանակված շրջաններում (պատասխանատվության գոտիներում) զորքերի (ուժերի) հիմնական խմբավորումների մշտական մարտական պատրաստության (մարտականության) ու ռազմական գործողությունների ապահովումը
6. ավիացիայի գործողություններ կանչով - թռիչքադաշտում կամ օդում հերթապահության վիճակում գտնվող ավիացիոն ստորաբաժանումների կամ զորամասերի անցումը նոր հայտանաբերված օբյեկտների ոչնչացման, լրահետախուզման, սուզանավերի և այլ ռազմական տեխնիկայի երենման և այլ մարտական խնդիրների կատարմանը կառավարման կետերից ուղարկված կանչերով
7. ավիացիայի մարտավարական գործողություններ
8. գործողության ժամկետ
9. գործողության շառավիղ - այն առավելագույն տարածությունը, որը կարող է անցնել վառելիքով լրիվ լիցքավորված նավը կամ ինքնաթիռը և առանց լրալիցքավորման վերադառնալ իր ելակետը
10. տե՛ս հեռահարություն
11. գործողության ոլորտ - այն ընդգրկույթը, որի վրա տարածվում է ազդեցությունը
12. գործողություն կատարել
13. գործողություններ զինյալների դեմ
14. գործողությունների ինքնավարություն - համակարգի կամ դրա մի մասի կարողությունը՝ գործելու կամ պահպանելու իր գոյությունը առանց լրացուցիչ լիցքավորման՝ համալրման՝ մատակարարման և այլն (առանց մարդկային, նյութական, էներգետիկ և այլ ռեսուրսների լրացման) կամ առանց ընթացիկ կառավարման, այսինքն՝ ինքնուրույն կերպով
15. գործողությունների համախումբ
16. գործողությունների հաստատաված կարգ
17. գործողությունների սահմանափակ գոտի - օդային տարածության հատված, որում որոշ մասնակիցների ռազմական ներկայությունը սահմանափակված է
18. գործողությունների սահամանափակում
19. գործողություններ հակակառավարական զինված կազմավորումների դեմ
20. խորքային արգելիչ գործողություններ - հակառակորդի պաշտպանության խորքում՝ ըստ օբյեկտների ձեռնարկվող արգելիչ գործողություններ
21. կանոնավոր մարտական գործողություններ - զորքերի (ուժերի) մարտական գործողությունների տեսակ. կիրառվում է ՌԾՈւ-ի և ՌՕՈւ-ի ուժերի ձեռնարկած օպերացիաների ընդմիջակայքում սահմանափակ նպատակներով՝ հակառակորդի վրա անընդմեջ ազդեցություն գործելու, նրա գործողությունները կաշկանդելու և նրան կորուստներ պատճառելու համար
22. կաշկանդող գործողություն - գործողություն հարձակում, որը ձեռնարկվում է հակառակորդին հարձակումից հետ պահելու կամ դիրքերից նրա տեղաշարժը կանխելու նպատակով
23. հակաականային գործողություններ
24. հակաապստամբական գործունեություն
25. հակադարանային գործողություն - միջոցառումների համալիր, որոնց նպատակն է յուրային ստորաբաժանումները (զորամասերը) զերծ պահել դարանից հանկարծակի հարձակումից (այդ թվում՝ կրակային)
26. հակապարտիզանական գործողություններ
27. հակառակորդի ավիացիայի դեմ հարձակողական գործողություններ
28. հակարակորդի հնարավոր գոծողություններ
29. հակառակորդի ջախջախմանը կողմնորոշված ռազմական գործողություններ - վճռական ռազմական գործողություններ, որոնք պլանավորվում են հակառակորդի հնարավորինս մեծ ուժերը ճեղքմամբ, թևանցմամբ, շրջափակմամբ, ծուղակմամբ, կառավարման համակարգի քայքայմամբ կամ այլ հնարով արագորեն ջախջախելու համար
30. համատեղ գործողություն - կառավարական և ոչ կառավարական կազմակերպությունների համաձայնեցված գործունեություն՝ ջանքերի միասնության ապահովման նպատակով
31. հատուկ իրավիճակում ձեռնարկվող գործողությունների պլան
32. հարձակողական զսպիչ գործողություններ
33. հատուկ մեթոդների կիրառմամբ վարվող մարտական գործողություններ
34. հարվածային գործողություն
35. մահաբեր գործողություն - կենդանի օրգանիզմի վրա գնդակի կամ հրետանային արկի (ականի, նռնակի, ռումբի) բեկորի խոցիչ ազդեցություն
36. մարտական գործողություններ
    1. առաջադրված մարտական (օպերատիվ) խնդիրների կատարման ժամանակ ԶՈւ-ի բոլոր տեսակների զորամիավորումների, զորամասերի, ստորաբաժանումների կազմակերպված գործողությունները
    2. օպերացիայի շրջանակում կամ օպերացիաների միջև մի քանի հաջորդաբար ծագող օպերատիվ, օպերատիվ-մարտավարական, մարտավարական խնդիրների լուծման համար ԶՈւ-ի տեսանկերի զորամիավորումների օպերատիվ կիրառման ձև
37. մարտական գործողություններ արկտիկական պայմաններում - ռազմական օպերացիաներ, որոնք տեղի են ունենում Արկտիկայի և Անտարկտիկայի շրջաններում
38. մարտական գործողությունների գոտի - ռազմական գործողությունների շրջանի մաս, որն անհրաժեշտ է մարտերի և օպերացիաների վարման, դրանց վարչաթիկունքային ապահովման համար, և որտեղ ծավալվում բազավորվում ու մարտական գործողություններ են վարում մարտավարական (օպերատիվ-մարտավարական) օղակի ցամաքային կազմավորումները, ինչպես նաև ավիացիոն և ՀՕՊ-ի ուժերն ու միջոցները
39. մարտական գործողությունների ժամանակ որոնում և փրկություն
40. մարտական գործողությունների շրջանի դիտում
41. մարտական գործողությունների վարման անընդհատություն - ռազմական գործողությունների կամ առաջադրանքի կատարման ժամանակ հաջողության հասնելու համար անհրաժեշտ գործառույթների, խնդիրների և/կամ պարտականությունների իրականացման անընդհատության աստիճանը կամ վիճակը
42. մարտական հոգեբանական գործողություններ - ծրագրված հոգեբանական գործողություններ՝ որպես մարտական գործողությունների բաղկացուցիչ մաս, հոգեբանական ճնշում կիրառելու համար
43. մոլորեցնող գործողություն
44. շեղող գործողություն - գլխավոր՝ հիմնական գործողությունից հակառակորդի ուշադրությունը շեղելու նպատակով ձեռնարկվող գործողություն
45. ռազմական գործողություններ
    1. կողմերի ընդդիմամարտությունը պատերազմում
    2. քաղաքական և ռազմական նպատակների հասնելու համար ՌԳԹ-ում ԶՈւ-ի տեսակների ուժերի ու միջոցների, ռազմավարական և օպերատիվ խմբավորումների լազմակերպված կիրառումը
46. ռազմական գործողությունների ապահովում - մարտական պատրաստության մեջ զորքերի ուժերի պահման, նրանց մարտունակության պահպանման և առաջադրված խնդիրների հաջող և պատեհաժամ կատարման համար բարենպաստ պայմանների ստեղծման նպատակով իրականացվող միջոցառումների համալիր, որը ներռվում է՝ օպերատիվ (մարտական) ապահովումը, բարոյահոգեբանական ապահովումը, տեխնիկական ապահովումը, թիկունքային ապահովումը և բժշկական ապահովումը
47. ռազմական գործողությունների դադարեցում
    1. կողմերի զինված պայքարի ավարտ՝ պայամանավորված պատերազմի, զինված հակամարտության ավարտմամբ
    2. սովորաբար պատերազմող կողմերի միջև զինադադարի կնքման հետևանքով մարտական գործողությունների ու կրակի ժամանակավոր դադարեցում ամբողջ ռազմաճակատում կամ նրա որևէ հատվածում
48. ռազմական գործողությունների թատերաբեմի ներսում - տե՛ս ներռազմաթատերաբեմային
49. ռազմական գործողությունների համադասում - զինված ուժերի խմբավորումների ջանքերի փոխհամաձայնեցում ընդհանուր նպատակներին հասնելու համար
50. ռազմական գործողությունների օպերատիվ մակարդակ
51. ռազմական գործողություններ պահանջող հատուկ իրավիճակ
52. ռազմական գործողություններում ստեղծված ծայրաստիճան վտանգավոր իրադրություն - պատերազմական պագործողություններյմաններում ծագած արտակարգ իրավիճակ
53. վարել ռազմական գործողություններ
54. ցուցադրական գործողություններ - զորքերի ուժերիռազմական և այլ բնույթի գործողություններ, որոնց նպատակն է առաջիկա մարտական գործողությունների բնույթի, գլխավոր հարվածի ուղղության ուժերի կենտրոնացման մասին կեղծ պատկերացումների ստեղծումը
55. ուղղորդված էներգիայի զենքի կիրառմամբ մարտական գործողություններ - լազերային սարքերի, ուղղորդված էներգիայի ճառագայթման սարքերի և դրանց հակամիջոցների կիրառմամբ վարվող մարտական գործողություններ
56. օպերատիվ գործողությունների կատարման ստանդարտ

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ act, play, virtue, act, action, operation, counteraction need հունարեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ действие (ru) ‎(dejstvije), поведение (ru) ‎(povedenije), операция (ru) ‎(operacija), акт (ru) ‎(akt) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Սիլվա Ամիրյան, Արտաշես Մարտիրոսյան, Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու (ԵՊՀ հրատարակչություն), Երևան, 2013 — 704 էջ, ISBN 978-5-8084-1819-6։
• Լևոն Հախվերդյան, Թատերագիտական բառարան, Երևան, «Հայաստան հրատարակչություն», 1986 — 208 էջ։
• Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
• Դանիել Ջհանգիրյան, Բանկային տերմինների բացատրական բառարան, Երևան, «Նոյյան տապան», 2008։
• Ջրբաշյան Է․Մ․, Մախչանյան Հ․Մ․, Գրականագիտական բառարան (2-րդ լրաց․ և վերամշ․ հրատ․) (Լույս), Երևան, 1980 — 352 էջ։
• Լ․ Տիմոֆեև, Ն․ Վենգրով, Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան (Հայպետուսմանհրատ), Երևան, 1957 — 247 էջ։