զայ
Հայերեն բարբառային բառ
վանկեր՝ զայ
- Նոր Ջուղա, Թբիլիսի, Ղարաբաղ, Հավարիկ, Ուրմիա, Կարին, Արաբկիր, Մուշ, Վան, Շատախ՝ գործ են ածվում կապակցությունների մեջ
Արտահայտություններ
խմբագրել- զայ(ի) անել՝ էնել՝ ընել
- փչացնել, վնասել ◆ Ես քեզի չասի, թե էտ բմբուլը դու զայ չանես։ (Հայ ժողովրդական հեքիաթներ) ◆ Յիփ մեռանիմ վրես լացի։ ◆ Լացիս, աչկըտ զայի անիս, դաստա ռեհան փայի անիս։ (Սայաթ-Նովա)
- կորցնել ◆ Էմեկնիս զայ չընես, խայտառակ չըլլանք, բերնե բերան գեշ անունդ չիմանանք։ Փոլ
- սպանել, ոչնչացնել ◆ Արծիվ կիտի թե էն տղեն ի ուր ծաքեր զայ անող։ ◆ Կը խասնի որ զանի, ծաքեր կը պոռան. - Յամա՜ն, ի՞նչ կանես։ (Գարեգին Սրվանձտյան) ◆ Խան բողուն շատ փափկությամբ կծառայե աղջկան, ոչ չ'լինի թե զզվի և ինք զինքը զայ անե։ (Գարեգին Սրվանձտյան)
- Ղարաբաղ՝ յուրացնել - տակով անել
- զայ(ի) լինել՝ էղնել՝ լինել
- անպետքանալ, փչանալ ◆ Էս մարդը զայ էղածը կառնե, օր էրկու փարի տեղ մե փարամ տա (Ստեփանոս Մալխասյանց)
- մեռնել ◆ Տղեն գիգա, կըսա. - Էդա ձիուն սկի խալատ չկա, շատ աղեկ ձի է, մինակ մուզուգի թանոթի ձեն օր առնե, կը խըստըվստա, մարդ կզարկե գետնին։ ◆ Էդի մախսուս ին ճամբած օր դու հեծնաս, զայ էղնիս։ (Հայ ժողովրդական հեքիաթներ)
- զայ զաբար անել - վնասել ◆ Իշթար պանի որ կըպնելի տալիս զայ ու զաբար անելի, ըսպանելի, դաշ քըցելի։ ՄԱս
- սիրտը զայ անել - սիրտը կոտրել, նեղացնել ◆ Դուն իս ասի՝ նըհախ տիղ յարի սիրտըն զայ անին։ (Սայաթ-Նովա)
Աղբյուրներ
խմբագրել- Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ, Հայոց լեզվի բարբառային բառարան («Նաիրի» հրատարակչություն), Երևան, «ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա», 2001-2002 — 2792 էջ։