թռիչք
Հայերեն
Գոյական
վանկեր՝ թ(ը)ռ•իչք
- ՄՀԱ՝ [tʰrit͡ʃʰkʰ]
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲացատրություն
- (պաշտանվ․) օբյեկտիվ (երկնային մարմնի, օդային ապարատի, տիեզերական ապարատի, հրթիռի, արկի և այլն) շարժումը օդային կամ տիեզերական տարածության մեջ՝ աերոդինամիկական (աերոստաիկ) ուժերի, ձգողականության և ուժակայանքի քարշուժի կամ միայն աերդինամիկական (աերոստատիկ) ուժերի ու ձգողականության ազդեցությամբ
- թռչելը ◆ Ես տեսա, թե ինչպես նա սկզբում դեռ թռչում էր բարձր ամպերի տակ, հետո թռիչքը մեղմելով սկսեց ներքև իջնել։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Նա մի ահավոր թռիչք գործեց և ընկավ գետնին։
- թռչելով տեղի ունեցող շարժում, տեղափոխություն
- մարզական ցատկ ըստ հեռավորության կամ բարձրության (սպորտ.) ◆ Ինչպես անգետ մանկան համար թռիչք ու վազք ու կարուսել, ինչպես երգչին քնքուշ քնար, Զորավարին անկոր սուսեր, իմ զեն, իմ սուր, իմ հուր անմար, անհուն իմ սեր։ Եղիշե Չարենց
- օդանավային երթ որոշակի առաջանդրանքով ◆ Մարդատար ինքնաթիռի թռիչքը Մոսկվայից Երևան տևում է երեք ժամ տասնհինգ րոպե։
- թռչելու եղանակը, կերպը ◆ Արծիվը ճանաչվում է իր թռիչքով: ◆ Երբ վեր է կենում գիշերվա հովը, թեթև թռիչքով անցնում ձորովը։ Հովհաննես Թումանյան
- տե՛ս հենամեջ
- տե՛ս սանդղաբազուկ
- տե՛ս նետված
- սրարշավ ընթացք (փխբ․) ◆ (Ուղտերի) թռիչքին չէր կարող հասնել սլացքը նետի։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Հրեղեն Մեսրոպը յուր թռիչքն այդտեղից ուղղել է մերթ դեպի Սյունիք և մերթ դեպի Աղվանք։ (Ղազարոս Աղայան) ◆ Քեզ լսելու համար ժամանակը խորտակում է իր թռիչքը: (Ավետիք Իսահակյան)
- ստացում, սլացք, խոյանք (մտքի) (փխբ․)
- սխրանք, խիզախում (փխբ․) ◆ Առանց թռիչքի կյանքը գին չունի։ (Ավետիք Իսահակյան)
- զարգացում, առաջընթաց ◆ եվ ավետեցի թինդով երկրիս Երկրիս թռիչք ու բախտ նոր։ Եղիշե Չարենց
- էվոլյուցիայի հետևանքով տեղի ունեցող որակական անցում, մի վիճակից որակապես մի նոր վիճակի անցնելու պրոցեսը (փիլ.) ◆ Եվ հենց այդ միջոցում տեղի են ունենում բարքերի ապականությունները, մանավանդ երբ փոխանցումը հաջորդաբար ու կանոնավոր կերպով չի կատարվում, այլ հանկարծ, շուտափույթ թռիչքներով: (Րաֆֆի) ◆ Լեզուն պայթյուններ կամ հանկարծական թռիչքներ չունի։ (Դասագիրք)
- հնարավորություն, ասպարեզ ◆ Հայ արդու միտքը, սիրտը կրքերը և բոլոր ոգեկան զորությունները… Երբեք և ոչ մի րոպե չեն ունեցել ազատ շունչ… Ազատ թռիչք: (Րաֆֆի)
- գյուտ, ստեղծագործում ◆ Ստեղծագործ մտքի թռիչք ամեհի՝ ճգնության պես անձուկ ու թովիչ։ Եղիշե Չարենց
- տարածություն ◆ Կամուրջի թռիչքը մեծ է։ Աստիճանները թռիչք չունեն։
- շարժման ոգի, շունչ ◆ Ես թռչունի թռիչքով հասա, տեր իմ։ (Րաֆֆի)
- զարգացում ապրել ◆ Այդ կարճ ժամանակամիջոցում նա վիթխարի թռիչք է գործել դեպի առաջ։ (Մամուլ) ◆ Ամեն մի վերանորոգություն որևիցե ժողովրդի կյանքի մեջ լինում է ավելի հիմնավոր և ավելի օգտավետ, երբ ժողովուրդը հասնում է նորան յուր կանոնվոր զարգացումով և ոչ թռիչքներ գործելով։ (Րաֆֆի)
Հոմանիշներ
խմբագրելցատկ, ոստյուն, թռույցք (հզվդ․), թռույցք, թիռ
Արտահայտություններ
խմբագրել- թռիչք առնել - սկսել թռչել
- թռիչք գործել
- թռչել
- ցատկել
- բուռն զարգացում ապրել
- մի վիճակից որակական մի նոր վիճակի անցնել, որակական անցում ապրել
- թռիչք վերցնել - տեղից պոկվելով՝ օդ բարձրանալ (ինքնաթիռի մասին) (նորբ.)
- թռիչքի բարդ օդերևութաբանական պայմաններում
- թռիչքի թռիչքադաշտի շրջանում
- թռիչք սարքերով
- թռիչք տեղական ավիաուղերթով
- թռիչքի ավտոմատ կառավարման համակարգ
- թռիչքի կառավարում - որոշակի օդային տարածքում թռչող ապարատի շարժման ու գործողությունների ուղղորդումը
- թռիչքի կրեյսերական բարձրություն - թռիչքի այն բարձրությունը, որի դեպքում ապահովվում է թռիչքի առավել բարենպաստ բանելակարգը (վառելիքի խնայողական ծախսում, առավել հեռաթռիչություն ևն)
- թռիչքի հետաձիգ
- թռիչքի շարակարգ
- թռիչքի պիտանի
- թռիչքի պլան
- թռիչքի ուղեգիծ
- թռիչքի ուղեկցում - օդանավի թռիչքի վերահսկում
- թռիչքի ուղղույթ - այն ճանապարհը, որն ըստ նախապես որոշված կողմնորոշիչների (երկրային ու երկնային) պետք է անցնի թռչող ապարատը կոնկրետ առաջադրանք կատարելիս
- թռիչքների կառավարման կենտրոն
- թռիչքների կատարման կարգ
- խմբային թռիչք - մի քանի թռչող ապարատի՝ միաժամանակյա (համատեղ) թռիչք
- խոյահարիչ թռիչք - տե՛ս խոյաթռիչք
- կույր թռիչք - տե՛ս թռիչք սարքով
- հորիզոնական թռիչք - հաստատուն բարձրությամբ թռիչք
- հրթիռի թռիչքի ակտիվ հատված - տե՛ս թափառքի փուլ
- մարտական թռիչք - մարտական խնդրի կատարման նպատակին ծառայող թռիչք
- մոտ թռիչք - տե՛ս թռիչք թռիչքադաշտի շրջանում
- պարաշյուտային թռիչք - պարաշյուտով կատարվող թռիչք
- ռելիեֆային թռիչք - թռիչք, որի ժամանակ արագությունը, բարձրությունը հարմարեցվում են տեղանքի ռելիեֆին՝ երկրի մակերևույթի բնական ուրվապատկերին, որպեսզի ինքնաթիռը թռչի նվազագույն բարձրությամբ՝ հակառակորդի համար աննկատ
- ստուգողական թռիչք - տեսուչ օդաչուչի հետ ուսուցանվող օդաչուի համատեղ թռիչքը կրկնակի կառավարմամբ ինքնաթիռով (ուղղաթիռով)՝ ինքնաթիռավարության նրա տեխնիկան գնահատելու համար
- վերասլաց թռիչք - տե՛ս ծառացում
- ցուցադրական թռիչք - որևէ նպատակով կատարվող թռիչք, երբ օդաչուն, տարբեր հնարներ կիրառելով, դիտորդներին ներկայացնում է թռիչքաձևերը, իր օդանավավարական վարպետությունը, ինքանթիռի թռիչքատեխնիկական կարողությունները ևն
- ցուցադրական թռիչքներ
- ուսումնական թռիչք - թռիչք, որի նպատակն է անձնակազմի գօրծնական ուսումնավարժեցումը տարբեր եղանակային պայմաններում (տեսանելիության տարբեր աստիճանների դեպքում)
| Բաղադրյալ բառեր | |
| |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
- Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
- Մ․Մ․ Ռոզենտալի, Փիլիսոփայական բառարան (Հայաստան), Երևան, 1975 — 468 էջ։