Հայերեն

«մաքուր» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

Դասական ուղղագրութեամբ՝ մաքուր

վանկեր՝ մա•քուր 

Ստուգաբանություն խմբագրել

Ծագումն անհայտ է։

Ածական

  1. կեղտից զերծ, իստակ, ոչ կեղտոտ ◆ Լուսերեսն ու Վարդերեսը իրենց մոր տնակը միշտ մաքուր էին պահում։ Հովհաննես Թումանյան
  2. զուտ, անխառն, մեջը օտար նյութեր, չխառնած ◆ Թամբի սանձը, ասպանդակը մաքուր պողպատից էին։ (Մուրացան) ◆ Եղել է խաղող, ողկույզ պայծառ և գինի՝ մաքուր ու կենարար։ Եղիշե Չարենց
  3. ջինջ, հստակ, վճիտ ◆ Քան զով երկինք՝ ջինջ ու մաքուր, ախ սիրտս սիրուդ պապակ է։ (Ավետիք Իսահակյան)
  4. առանց բծերի, ջնջվածքի ◆ Շահյանը այնքան հավանեց իր նամակը, որ չծուլացավ մաքուր արտագրելու և արտագրածը մի քանի անգամ կարդալու։ (Նար-Դոս)
  5. օտարաբանություններից ու գռեհկաբանություններից զերծ ◆ մաքուր լեզու
  6. օրինավոր, ազնիվ, արդար ◆ Արդարև իմաստուն դատավոր էր. մաքուր էին նրա բոլոր բռնած գործերը։ (Ավետիք Իսահակյան)
  7. անարատ, անաղարտ ◆ Ժողովուրդը անվերջ տառապանքի մեջ կենդանի է պահել իր մաքուր հավատը դեպի ազգի ապագան, դեպի լավագույն գալիքը։ (Վահան Տերյան)
  8. պարկեշտ, բարեբարո ◆ Երիտասարդը ազնիվ սրտի ու մաքուր վարք ու բարքի տեր է։ (Մուրացան)
  9. կանոնավոր, նուրբ, ճիշտ (կատարված)
  10. մեղադրանքից ազատ, կասկածներից հեռու (փխբ․)
  11. պայծառ, պարզ
  12. թարմ, չապականված
  13. երբ կամ որտեղ չարագործություններ չարիքներ չկան ◆ Մաքուր օրերի անուշ երազով մենք դեռ ապրում ենք։ Հովհաննես Հովհաննիսյան

Մակբայ

  1. իսպառ, բոլորովին ◆ Մաքուր խելքը թռցրել է։
  2. միանգամայն (խսկց․) ◆ Մաքուր կեցցես։ (Հակոբ Մանանդյան)
  3. Կաղապար:երաշժտ պրիմայի, կվարտայի, կվինտայի, օկտավայի, ունդեցիմայի, կվինտդեցիմայի դիատոնիկ տարատեսակի անվանումը

Հոմանիշներ խմբագրել

  1. իստակ, (ժղ․), անկեղտ, յուղ թափես՝ կհավաքվի, յուղ լցնես՝ կհավաքվի
  2. անխառն, անաղարտ, զուտ
  3. ականակիտ, ջինջ, պայծառ, հստակ, զուլալ, պարզ, վճիտ, մաքրամաքուր, բյուրեղային, բյուրեղյա, սերսուրբ, սերսփիկ, (գվռ․), սպրկիկ, սպրկուկ, չինչին
  4. անմեղ, անարատ, անպիղծ, պարկեշտ, բարեբարո, սուրբ, կույս, անախտ, անախտական, մաքրենի (հնց․)
  5. կոկիկ, վայելուչ
  6. մաքրասեր, մաքրակենցաղ, մաքրակյաց, մաքրաբարո
  7. բարակ, նուրբ, նրբաթել, նրբահյուս, գերմակ, գեղադեմ, գեղակազմ, քնքուշ

Արտահայտություններ խմբագրել

  1. մաքուր խիղճ ունենալ - որևէ վատ արարք գործած չլինել, կեղտոտ գործերից անմասն լինել, խղճի վրա ոչ մի մեղք չունենալ
  2. մաքուր խղճով - որևէ վատ արարք գործած չլինել, կեղտոտ գործերից անմասն լինել, խղճի վրա ոչ մի մեղք չունենալ
  3. մաքուր սրտով - առանց հետին մտքի, անկեղծ
  4. մաքուր քաշ - զուտ քաշը, առանց տարայի

Աղբյուրներ խմբագրել

  • Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։