մաքուր
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [mɑˈkʰuɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ մաքուր
վանկեր՝ մա•քուր
Ստուգաբանություն
խմբագրելԾագումն անհայտ է։
Ածական
- կեղտից զերծ, իստակ, ոչ կեղտոտ ◆ Լուսերեսն ու Վարդերեսը իրենց մոր տնակը միշտ մաքուր էին պահում։ Հովհաննես Թումանյան
- զուտ, անխառն, մեջը օտար նյութեր, չխառնած ◆ Թամբի սանձը, ասպանդակը մաքուր պողպատից էին։ (Մուրացան) ◆ Եղել է խաղող, ողկույզ պայծառ և գինի՝ մաքուր ու կենարար։ Եղիշե Չարենց
- ջինջ, հստակ, վճիտ ◆ Քան զով երկինք՝ ջինջ ու մաքուր, ախ սիրտս սիրուդ պապակ է։ (Ավետիք Իսահակյան)
- առանց բծերի, ջնջվածքի ◆ Շահյանը այնքան հավանեց իր նամակը, որ չծուլացավ մաքուր արտագրելու և արտագրածը մի քանի անգամ կարդալու։ (Նար-Դոս)
- օտարաբանություններից ու գռեհկաբանություններից զերծ ◆ մաքուր լեզու
- օրինավոր, ազնիվ, արդար ◆ Արդարև իմաստուն դատավոր էր. մաքուր էին նրա բոլոր բռնած գործերը։ (Ավետիք Իսահակյան)
- անարատ, անաղարտ ◆ Ժողովուրդը անվերջ տառապանքի մեջ կենդանի է պահել իր մաքուր հավատը դեպի ազգի ապագան, դեպի լավագույն գալիքը։ (Վահան Տերյան)
- պարկեշտ, բարեբարո ◆ Երիտասարդը ազնիվ սրտի ու մաքուր վարք ու բարքի տեր է։ (Մուրացան)
- կանոնավոր, նուրբ, ճիշտ (կատարված)
- մեղադրանքից ազատ, կասկածներից հեռու (փխբ․)
- պայծառ, պարզ
- թարմ, չապականված
- երբ կամ որտեղ չարագործություններ չարիքներ չկան ◆ Մաքուր օրերի անուշ երազով մենք դեռ ապրում ենք։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
Մակբայ
- իսպառ, բոլորովին ◆ Մաքուր խելքը թռցրել է։
- միանգամայն (խսկց․) ◆ Մաքուր կեցցես։ (Հակոբ Մանանդյան)
- Կաղապար:երաշժտ պրիմայի, կվարտայի, կվինտայի, օկտավայի, ունդեցիմայի, կվինտդեցիմայի դիատոնիկ տարատեսակի անվանումը
Հոմանիշներ
խմբագրել- իստակ, (ժղ․), անկեղտ, յուղ թափես՝ կհավաքվի, յուղ լցնես՝ կհավաքվի
- անխառն, անաղարտ, զուտ
- ականակիտ, ջինջ, պայծառ, հստակ, զուլալ, պարզ, վճիտ, մաքրամաքուր, բյուրեղային, բյուրեղյա, սերսուրբ, սերսփիկ, (գվռ․), սպրկիկ, սպրկուկ, չինչին
- անմեղ, անարատ, անպիղծ, պարկեշտ, բարեբարո, սուրբ, կույս, անախտ, անախտական, մաքրենի (հնց․)
- կոկիկ, վայելուչ
- մաքրասեր, մաքրակենցաղ, մաքրակյաց, մաքրաբարո
- բարակ, նուրբ, նրբաթել, նրբահյուս, գերմակ, գեղադեմ, գեղակազմ, քնքուշ
Արտահայտություններ
խմբագրել- մաքուր խիղճ ունենալ - որևէ վատ արարք գործած չլինել, կեղտոտ գործերից անմասն լինել, խղճի վրա ոչ մի մեղք չունենալ
- մաքուր խղճով - որևէ վատ արարք գործած չլինել, կեղտոտ գործերից անմասն լինել, խղճի վրա ոչ մի մեղք չունենալ
- մաքուր սրտով - առանց հետին մտքի, անկեղծ
- մաքուր քաշ - զուտ քաշը, առանց տարայի
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։