պաս
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [pɑs]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ պաս
Ստուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
- եկեղեցական օրենքներով սահմանված պահեցողություն ուտիսվա կերակուրներից
- այդպիսի պահեցողության ժամանակը
- այդ պահեցողության ժամանակ ուտելու համար արգելված կերակուր՝ ուտելիք
- (փխբ․) ժուժկալություն, ինքնազսպում
- (կրոն․) ընդհանրապես ուտելիքի կամ նրա որոշ տեսակների կրոնական արգելքներ կամ սահմանափակումներ
Ածական
- (փխբ․) արգելված, անթույլատրելի
- (գվռ․) ոսպապուր
- տե՛ս փաս
Հոմանիշներ
խմբագրելԱրտահայտություններ
խմբագրել- պաս անել - Վան՝ իր վրա արգելք դնել ◆ Մկա իս իկեր իմ, իմ կնիկն պախս էրիր ի, չը թուղի էրթամ մոտ, ընձի տղա ըլնը։ Սասնա ծռեր
- պաս էնել - Վան՝ իր վրա արգելք դնել ◆ Մկա իս իկեր իմ, իմ կնիկն պախս էրիր ի, չը թուղի էրթամ մոտ, ընձի տղա ըլնը։ Սասնա ծռեր
- պախս էնել - Վան՝ իր վրա արգելք դնել ◆ Մկա իս իկեր իմ, իմ կնիկն պախս էրիր ի, չը թուղի էրթամ մոտ, ընձի տղա ըլնը։ Սասնա ծռեր
- պաս բռնել - Սեբաստիա՝ պաս պահել, մսեղեն՝ յուղեղեն՝ ձու չուտել
- պաք բռնել - Սեբաստիա՝ պաս պահել, մսեղեն՝ յուղեղեն՝ ձու չուտել
- պաս դառնալ - մի բան իր համար արգելված համարել ◆ Այսուհետև Շողիկն ինձ համար պաս դարձավ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Խեչանի աղջիկն ինձ համար ըստուց ետը պաս էլավ։ (Պերճ Պռոշյան)
- պաս էլնել - մի բան իր համար արգելված համարել ◆ Այսուհետև Շողիկն ինձ համար պաս դարձավ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Խեչանի աղջիկն ինձ համար ըստուց ետը պաս էլավ։ (Պերճ Պռոշյան)
- պաս դնել (իր վրա) - արգելք դնել իր վրա, որևէ բան անելը իր համար սրբապղծություն համարել ◆ Ինչ արած, Շահ-օղլի Շահ Աբասն էլ ժառանգ չուներ, հիրա վրին պաս էր դրել, որ ընչար հ' իրար ժառանգ չըլի, չէթա հ'իրան գյուլշան բախչեն։ (Հայ ժողովրդական հեքիաթներ)
- պաս եմ - ձեռնապահ եմ, չեմ խառնվում ◆ Ես այդ գործից պաս եմ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
- պահս եմ - ձեռնապահ եմ, չեմ խառնվում ◆ Ես այդ գործից պաս եմ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
- պաս էլնել - տե՛ս պաս դառնալ
- պաս մնալ - չմոտենալ, չմերձանալ, հաղորդակից չդառնալ
- պաս պահել
- Պաս համաձայն եկեղեցու սահմանած կարգի՝ տարվա որոշակի օրերի՝ շաբաթների մսեղենից՝ կաթնեղենից ու ձվից հրաժարվել ◆ Նա մինչև անգամ պաս է պահում, կատարում է հայկական եկեղեցու բոլոր տոները։ (Րաֆֆի)
- առողջական նպատակով որոշ բաներ գործածելուց հրաժարվել ◆ Բժիշկն արգելեց ծխել և գինի գործածել, ճարահատյալից պաս պիտի պահեմ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
- պաք կենալ
- Պլ համաձայն եկեղեցու սահմանած կարգի՝ տարվա որոշակի օրերի՝ շաբաթների մսեղենից՝ կաթնեղենից ու ձվից հրաժարվել ◆ Նա մինչև անգամ պաս է պահում, կատարում է հայկական եկեղեցու բոլոր տոները։ (Րաֆֆի)
- առողջական նպատակով որոշ բաներ գործածելուց հրաժարվել ◆ Բժիշկն արգելեց ծխել և գինի գործածել, ճարահատյալից պաս պիտի պահեմ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
- պաս ուտել - պասը խախտել, պահոց օրերին սովորական օրերի ուտելիք ուտել ◆ - Հունոն պաս ուտո՞ւմ է, Նադո, - հանկարծ հարց տվի ես։ (Պերճ Պռոշյան)
- պաս ուտող - նա որ պահեցողության ժամանակ արգելված կերակուրներ է ուտում
- պաս օր - պաս, պահեցողության օր
- պաղս օր - պաս, պահեցողության օր
- պասը բանալ - Ղարաբաղ՝ պահեցողությունը վերջացնել, սկսել ոչ պահոց կերակուրներ ուտել
- պահքը բանալ - Պոլիս՝ պահեցողությունը վերջացնել, սկսել ոչ պահոց կերակուրներ ուտել
- պաքին էլել - Սեբաստիա՝ պահեցողությունը վերջացնել, սկսել ոչ պահոց կերակուրներ ուտել
- պասը գլխիս խռով կենա - իր ասածը հաստատելու երդման ձև․ թե ճիշտ չեմ ասում, իմ պասը ընդունելի չլինի
- պասը լուծել - պասը ախխտել ◆ Պասդ հենց խոռեմ, որ սառես ու պաղած մնաս։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ Երբ պատահում էր նրան իր պասը լուծել, հավատացած էր, որ այդ մեղքը մի այլ ապաշխարությամբ չի կարող սրբել։ (Րաֆֆի)
- պասը խոռել - Արարատյան, Կարին՝ պասը ախխտել ◆ Պասդ հենց խոռեմ, որ սառես ու պաղած մնաս։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ Երբ պատահում էր նրան իր պասը լուծել, հավատացած էր, որ այդ մեղքը մի այլ ապաշխարությամբ չի կարող սրբել։ (Րաֆֆի)
- պաքը ուտել - Սեբաստիա՝ պասը ախխտել ◆ Պասդ հենց խոռեմ, որ սառես ու պաղած մնաս։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ Երբ պատահում էր նրան իր պասը լուծել, հավատացած էր, որ այդ մեղքը մի այլ ապաշխարությամբ չի կարող սրբել։ (Րաֆֆի)
Բաղադրյալ բառեր | |
Թարգմանություններ | |
|
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Յու․ Ա․ Բախնիկին, Մ․ Ս․ Բելենկի, Ա․ Վ․ Բելով և ուրիշ․։ Մ․ Պ․ Նովիկովի խմբ․, Աթեիստի գրպանի բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1983 — 308 էջ։