տկար
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tkɑɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ տկար
վանկեր՝ տ(ը)•կար
Կազմություն
խմբագրելՆախածանց՝ տ-, արմատ՝ կար:
Ածական
- թույլ, ուժը պակաս ◆ Գուցե հայրի՜կ, տկար լավին հաղթի մի վես տմարդի։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Արծիվը եկավ ծերացած, անզոր, Ծվոցը կտրած, տկար, հևալով։ Հովհաննես Թումանյան
- փոքր, անբավարար, քիչ, սակավազոր ◆ Տկար ուժեր՝ զորաբանակ։ ◆ Մի՞թե այդ տկար ուժերով պիտի կռվեին նրանք հագարացիների դեմ։ (Մուրացան)
- անառողջ, հիվանդ, վատառողջ ◆ Տկար երեխա։ ◆ Հենց մի շաբաթ առաջ նա ինձ թե՝ տկար եմ, տիկին Աշինգեր։ (Ակսել Բակունց)
- անօգնական, թույլ ◆ Բայց զգում էր (Սմբատը), միևնույն ժամանակ, որ իրավունք չունի այդ տկար էակի խուլ արտահայտված համակրանքի վրա։ (Շիրվանզադե)
- ֆիզիկապես թույլ, ոչ ամրակազմ ◆ Տկար մարմին։ ◆ Մի խոնավ և գետնափոր խրճիթ, առանց օդի և առանց լույսի, որը ինքնըստինքյան սպանիչ ազդեցություն ունի երեխայի դեռ տկար կազմվածքի վրա։ (Րաֆֆի)
- անկարող, անկազմակերպ ◆ Նոր սերունդը դեռևս իր տկար և անորոշ դրության մեջ է, դեռևս մի կազմակերպված ձև չէ ստացել։ (Րաֆֆի)
- մտավորապես թույլ՝ անզարգացած, տկարամիտ ◆ Տկար աշակերտ՝ մտածող։
- (փխբ․) պակաս, խեղճ ◆ Հոգով աղքատ, մտքով տկար - նոքա իմ ձայնն անաչառ Շատ ջանացին խեղդել իսպառ։ Անդրանիկ Ծառուկյան
- թույլ, անզոր, ոչ ազդու ◆ Չգիտենք՝ կարողանալո՞ւ է արդյոք մեր տկար գրիչը պատկերել այդ դեպքերն այնքան սրտակեղեք ու ահավոր։ Եղիշե Չարենց
- ոչ բուռն աճ ունեցող, թույլ աճած, նվազ, սակավաբերք ◆ Տկար ցորեն։ ◆ Ցորենը մի անգամ լինելով տկար, Այնպես բույս չեն գտեր, որ անեն նշխար։ (Ջիվանի)
- թույլ, աղոտ ◆ Տկար լույս։ ◆ Առաստաղից կախած արծաթե կանթեղի լույսը տկար և դժգույն թվաց նրան։ (Մուրացան) ◆ Վստա՞հ եք, որ մեռած ըլլա, հարցուց նախարարը, որ չէր ուզեր այս անակնկալ ու սոսկալի իրողությունը ընդունիլ ու կը ջանար որևէ հույսի մը կառչիլ, որքան ալ այդ հույսը տկար ըլլա։ «Երևանյան օրեր»
- ոչ ամուր, ոչ դիմացկուն, ոչ հաստատուն ◆ Տկար պատ՝ պատվար։ ◆ Իր խցիկը զատող պատը անոր անդիմադրելի ույժին դեմ խիստ տկար պատվար մը կ'երևար իրեն, և ի՞նչ պիտի ըներ եթե այդ տկար պատը խորտակելով, հիմարը իր վրա հարձակվեր։ (Գրիգոր Զոհրապ)
- նիհար, բարակ ◆ Տկար տունկ։ ◆ Մեջքը բարակ ըլլա, բայց տկար չեմ սիրեր, կուզեմ, որ քալած ժամանակը միսերը շարժին։ Հակոբ Պարոնյան
- բնավորությամբ թույլ, իր զգացմունքների վրա իշխել չկարողացող ◆ Տկար բնավորություն՝ հոգի։ ◆ Մեզ պես տկար մարդ է նա էլ՝ Սիրուններին միշտ գերի։ Հովհաննես Թումանյան
Հոմանիշներ
խմբագրել- անզոր, թույլ, անկար, անուժ, վատուժ, ուժաթափ, թուլազոր, կթոտ, թուլաուժ (հզվդ․), (գվռ․) զկար, թծծան, կոտոր, քոթի, անփչել վեր կենալ
- տե՛ս անառողջ
- տե՛ս քիչ
- տե՛ս վտիտ
- տե՛ս ապիկար
- ազազուն
հականիշներ
խմբագրել- առողջ, ուժեղ, զորեղ, զորավոր, կորովի
Արտահայտություններ
խմբագրել- տկար կողմ - թուլություն, թույլ կողմ ◆ Իր այս տկար կողմը կը շահագործեին անպատկառ կերպով։ «Երևանյան օրեր»
- տկար սեռ - իգական սեռ, թույլ սեռ, կանացի սեռը ◆ Տղամարդի բռնակալությունը տկար սեռի վրա սկսվում է երեխայությունից։ (Րաֆֆի)
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։