քայլ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [kʰɑjl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ քայլ
վանկեր՝ քայլ
Ստուգաբանություն խմբագրել
Ծագումն անհայտ է։
Գոյական
- ոտքի մեկ շարժում` տեղափոխություն դեպի առաջ՝ հետ կամ կողք, ինչպես և քայլելու, վազելու ժամանակ ոտքի ամեն մի առաջ շարժում, քայլափոխ
- մեկ քայլի չափով տարածությունը՝ որպես չափման միավոր ◆ Շները տասը քայլի վրա նստեցին խուլ մռռոցով։ (Ակսել Բակունց) ◆ Մտնում է տասը քայլ երկարությամբ և հինգ քայլ լայնությամբ մի սենյակ։ (Շիրվանզադե)
- քայլելու եղանակը, քայլվածք ◆ Ուշիկ քայլերով ներս մտավ մի պատանի։ (Րաֆֆի)
- քայլելու ձայնը, ոտնաձայն
- (փխբ․) ընթացք, գործողություն, շարժում ◆ Միշտ աշխատել եմ հետ կասեցնել նրան անզգույշ քայլերից։ (Մուրացան)
- (փխբ․) առաջադիմություն, առաջընթաց ◆ Երբ ընդմիշտ կջնջվեն հողատիրության հին ձևերը, դա արդեն մեծ քայլ կլինի։ (Վահան Տերյան)
- (փխբ․) շախմատի՝ շաշկիի և նման խաղերի մեջ խաղացողների ամեն մի խաղը՝ քարի հերթական շարժումը ◆ 22-րդ խաղի 10-րդ քայլից հետո Բոտվինիկը առաջարկեց ոչ-ոքի, որն ընդունվեց Պետրոսյանի կողմից։ (Մամուլ)
- (փխբ․) որևէ նպատակով կամ ի նշան որևէ բանի կատարվող արարք՝ վարմունք ◆ Հարկ չկար մի դատարկ բանի համար այդպիսի ծայրահեղ քայլի դիմել։
- (ռազմ․) (սպորտ․) քայլելու արագությունն ու եղանակը ◆ Արագ՝ դանդադ՝ հանդիսավոր քայլ:
- (փխբ․) որևէ գործունեության փորձ՝ աշխատանք՝ ձեռնարկում
- (մրմն․) տեղաշարժի տարբեր ձևեր են
Հոմանիշներ խմբագրել
- քայլափոխ, քայլաչափ, ոտնափոխ, ոտնաքայլ, ոտնափոխություն, քայլափոխություն, քայլափոխում, քայլընթաց, ոտք (խսկց․), (գվռ․)՝ լոք, շեք, շենք, ապութ
- քայլաչափ
- քայլվածք, քայլք, (հնց․)՝ ոտք, գնացք, ճեմարանք, ճեմելի, ճեմելիք
- ոտնաձայն, ոտաձայն, քայլաձայն, ոտնատրոփ, դոփյուն, դոփոց, (գվռ․)՝ շփլթոց, շփլթու, թափ, տրոփոց
- տե՛ս շարժում
- տե՛ս առաջընթաց
- (շխմ․) խաղաքայլ
- տե՛ս արարք
Արտահայտություններ խմբագրել
- քայլ անել
- քայլել ◆ Վարդանը քայլ արեց հեռանալու տաղավարից։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- առաջընթաց կատարել
- որևէ բան անել՝ կատարել ◆ Առանց մեծի հրամանի մարդ չի կարող մի քայլ անել։ Հովհաննես Թումանյան
- խաղաքայլ կատարել (շախմատի, շաշկիի և այլն)
- քայլ առնել (հնց․) - նույնն է՝ քայլ անել ◆ Հազիվ թե քանի մը քայլ առավ, մեկը դեմ ելավ։ Հակոբ Պարոնյան
- քայլ առ քայլ
- աստիճանաբար, կամաց-կամաց ◆ Արքայական զորքն սկսավ նահանջել, բայց քայլ առ քայլ և առանց թիկունք դարձնելու։ (Մուրացան)
- շարունակաբար, անընդհատ
- առանց աչքից կորցնելու
- ամեն մի քայլին, կրնկակոխ ◆ Տեր Սիմոնը քայլ առ քայլ հետևում էր Սմբատին՝ տնային քահանայի իրավունքով։ (Շիրվանզադե)
- ամենայն մանրամասնությամբ, առանց որևէ բան անուշադրության մատնելու
- քայլ դնել - քայլ անել, քայլել ◆ Նա սպառնագին մի երկու քայլ դրեց դեպի տանտիրուհին։ (Նար-Դոս)
- քայլերը ծանրացնել - ընթացքը դանդաղեցնել ◆ Նա քայլերը ծանրացրեց։ (Մուրացան)
- քայլերը փոխել - քայլել, ընթանալ, շարժվել ◆ Ձին դժվարությամբ էր փոխում քայլերը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- քայլերը քարշ տալ - դժվարությամբ՝ հազիվ շարժվել ◆ Անցավ մոտից՝ քայլերը քարշ տալով։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- քայլերի դիմել - միջոցներ ձեռք առնել ◆ Բանվորները հնարավորություն չունեն իրենց վիճակը թեթևացնելու համար որոշ քայլերի դիմել։ Մկրտիչ Կորյուն
- ամեն քայլում - անընդմեջ, հաճախակի, շատ ◆ Ամեն քայլում դև ու հրեշ, ամեն կողմից փոթորիկ։ Հովհաննես Թումանյան
- երկրաչափական քայլ - կրկնակի քայլ (ձախ ոտքից ձախ ոտքը), որը հնում գործ էր ածվում գետինը չափելու համար, որի հազարը մեկ մղոն էր կամ 1, 6 կմ
- կրիայի քայլեր (փխբ․) - շատ դանդաղ շարժում, դանդաղ զարգացում ◆ Մեր հանրային կյանքը առաջ է գնացել կրիայի քայլերով։ (Վահան Տերյան)
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | քայլ(ը) | քայլեր(ը) |
| Սեռ. | քայլի | քայլերի |
| Տր. | քայլի(ն) | քայլերի(ն) |
| Հայց. | քայլ(ը) | քայլեր(ը) |
| Բաց. | քայլից | քայլերից |
| Գործ. | քայլով | քայլերով |
| Ներգ. | քայլում | քայլերում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ խմբագրել
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Կ․ Կ․ Բաբայան, Մարմնամարզական տերմինների տեղեկատու բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1985 — 184 էջ։