աղբյուր

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [ɑʁbˈjuɾ]

Աղբյուր

Դասական ուղղագրութեամբ՝ աղբիւր

վանկեր՝ աղբ•յուր 

Ստուգաբանություն

Առաջացել է բնիկ հնդեվրոպական bręur-` «ուժգին շարժվել, եռալ» հիմքից։ Համեմատել հունարեն φρέαρ՝ «ջրհոր, ջրամբար», գոթերեն brunna՝ «աղբյուր»։

Գոյական

1. ակունքից բխող ջուր ◆ Գիտեմ՝ հիմի էլ էնտեղ բլբուլ կա, աղբյուրն էլ ժայռեն ձորը կը վազե։ (Շուշանիկ Կուրղինյան)
2. ակ, ակունք ◆ Սառըն աղբյուրի մեղմ ձայնին սիրտս արձագանք է տալիս։ Հովհաննես Հովհաննիսյան ◆ Կարկաչահոս աղբյուրն այնտեղ թավալում էր մարգարիտ։ (Սմբատ Շահազիզ)
3. աղբյուրի շրջակայքը, աղբյուրը որպես ջրի գնալու վայր, աղբյուրատեղ ◆ Աղբյուրը ամեն անցած դարձածի, ամեն գայթակղությանը արձագանքի կենտրոնավայրն էր։ (Գրիգոր Զոհրապ)
4. հոսող ջուր, որ բերվում ու հոսում է որոշ տեղերում
5. կառուցվածք, որից հոսում՝ ծորում է բերված ջուրը ◆ Իսկ չորս անկյուններում երեք կողմից բխող քարաշեն աղբյուրներ (կային), որոնց շղթաներով ամրացած էին պղնձե թասեր՝ ջուր խմելու համար։ Ստեփան Զորյան
6. (փխբ․) անձ՝ առարկա՝ երևույթ և այլն, որից օգուտներ՝ բարիքներ են ստանում ◆ Եվ քո անարատ զգայուն հոգին լինի ինձ աղբյուր վառ երջանկության։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
7. (փխբ․) որևէ դրական հատկություն կամ որևէ աղբյուրբան առատորեն ունեցող երևույթ՝ մարմին՝ անձ և այլն
8. (փխբ․) որևէ ուսումնասիրության համար անհրաժեշտ տեղեկություններ (տվյալներ), գիտելիքներ և այլն, պարունակող հուշարձան՝ գիրք, դիտական որևէ աշխատություն, որևէ նոր աշխատության համար, սկզբնաղբյուր
9. (փխբ․) նորության՝ տեղեկության առաջին հաղորդողը, սկզբնաղբյուրը ◆ Քո նամակից մասամբ և կողմնակի աղբյուրներից… իմացանք… թագավորի ստամբակ արարքները։ Ստեփան Զորյան
10. (փխբ․) եկամտի՝ ապրուստի միջոց ◆ Ցանքերն ու խաղողի այգիները առատ բերք են տալիս այս երկրում և բնակչության սննդի գլխավոր աղբյուրն են կազմում։ Ստեփան Զորյան
11. (փխբ․) պատճառ, առիթ ◆ Այսպես շատ տարիներ (չինովնիկներ) եկել են, գնացել… կռիվների աղբյուր ստեղծել։ (Ակսել Բակունց)
12. սկիզբ, սկզբնական նյութ, որից ծագում են ուրիշ նյութեր ու գոյացություններ ◆ Էս աշխարքում ամեն մի բան ունի իրեն մի պատճառ, էն պատճառն էլ ուրիշ պատճառ… մինչև սկիզբն սկիզբների՝ ակն ու աղբյուրն ամենքի։ Հովհաննես Թումանյան
13. (երկրբ․) ստորերկրյա ջրի կենտրոնացված բնական ելք Երկրի մակերևույթում կամ ջրավազանում (ստորջրյա աղբյուր)
14. (ռազմ․) անձ, հանգամանք կամ միջոցառում, որի շնորհիվ ձեռք է բերվում տեղեկություն
15. գաղտնի գործունեությունում ներգրավված անձ (գործակալ), որն օգտագործվում է հետախուզության մարմինների կողմից
16. հարցաքննության ընթացքում տեղեկություններ տրամադրող անձ, որը կարող է տեղյակ լինել կամ չլինել, որ իր տրամադրած տեղեկություններն օգտագործվում են հետախուզական նպատակներով
17. (ջրբերկ․) տե՛ս [աղբյուր]

Ածական

1. (փխբ․) (բնստ․) ջինջ, հստակ, վճիտ

Հոմանիշներ

1. ակ, ակնաղբյուր, ջրբուղ, աղբերակն, աղբյուրակ, աղբրակ, բունակն (հզվդ․), շռիկ, չռիկ (բրբ․), կաթնաղբյուր (կաթնագույն ջուր ունեցող)
2. տե՛ս սկզբնաղբյուր
3. տե՛ս միջոց

Արտահայտություններ

1. աղբյուրի նման՝ պես (հոսել, բխել և այլն) - առատորեն հորդաբուխ
2. աղբյուրը ցամաքել՝ չորանալ
   1. աղբյուրը կտրվել
   2. (փխբ․) ստացվող եկամուտը պակասել կամ վերանալ
3. աղբյուրը կտրել - միջոցներից զրկել
4. աղբյուրի նման հոսել - առատ բարիք գալ
5. աղբյուրը տանել՝ ծարավ բերել - խիստ ճարպիկ՝ հնարագետ լինել մեկի նկատմամբ
6. ջուր խմածդ աղբյուրը քար մի գցիր - եթե մեկից՝ մի բանից օգտվել ես, վատությամբ մի՛ պատասխանիր
7. վերահսկվող աղբյուր-անձ, որը հակահետազոտության աղբյուր է

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	աղբյուր(ը)	աղբյուրներ(ը)
Սեռ.	աղբյուրի	աղբյուրների
Տր.	աղբյուրի(ն)	աղբյուրների(ն)
Հայց.	աղբյուր(ը)	աղբյուրներ(ը)
Բաց.	աղբյուրից	աղբյուրներից
Գործ.	աղբյուրով	աղբյուրներով
Ներգ.	աղբյուրում	աղբյուրներում

Թարգմանություններ

անգլերեն՝ source, reservoir, fountain, fount, channel, derivation, lymph, seep, well, wellspring գերմաներեն՝ springen դանիերեն՝ springe, hoppe իսպաներեն՝ fuente իտալերեն՝ saltare չեխերեն՝ skočit հունարեն՝ αναπηδώ շվեդերեն՝ hoppa պորտուգալերեն՝ saltar ռուսերեն՝ родник (ru) ‎(rodnik), ключ (ru) ‎(ključ), источник (ru) ‎(istočnik), родниковая вода (ru) ‎(rodnikovaja voda), первоисточник (ru) ‎(pervoistočnik), основание (ru) ‎(osnovanije) ֆիններեն՝ loikata ֆրանսերեն՝ sauter

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Աղբյուր:

• Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։
• Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
• Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
• Հողմիկ Սարգսյան, Ռուզաննա Սարգսյան, Երկրաբանական տերմինների եռալեզու հանրագիտական բառարան, Երևան, «Զանգակ», 2014 — 672 էջ։
• Արծրուն Խանջյան, Ռազմական տերմինների անգլերեն-հայերեն համառոտ բացատրական բառարան, Երևան, 2009 — 39 էջ։
• Ավետիսյան Վ․Ա․ և ուրիշներ, Ջրաերկրաբանական և ինժեներաերկրաբանական ռուս-հայերեն բացատրական բառարան (Գիտություն), Երևան, 1995 — 351 էջ։