անուն
Հայերեն
Արտասանություն
ՄՀԱ: [anun]
- ՄՀԱ՝ [ɑˈnun]
վանկեր՝ ա•նուն
Ստուգաբանություն
խմբագրելԱռաջացել է բնիկ հնդեվրոպական (a)nōmn-` «անուն» արմատից։ Համեմատել հին հնդկերեն náman, հունարեն όνομα, լատիներեն nõmen, գոթերեն namõ` «անուն»։
Գոյական
- մարդուն տրվող անձնական անվանում, անձնանուն ◆ Ես մի ընկեր ունեի Լիպո անունով։ Եղիշե Չարենց
- միևնույն դասի, տեսակի առարկաներից յուրաքանչյուրին տրվող անվանում, հատուկ անուն
- առարկաների, երևույթների, հասկացությունների ևն անվանում, բառ ◆ Գնա իմ որդյակ, աշխարհը անցիր, փառավոր անուն Մեծի դու ստացիր։ Ռափայել Պատկանյան ◆ Հայրդ պատիվ ուներ բանվորության մեջ,տեղ ուներ, անուն ուներ։ (Հրաչյա Քոչար)
- կոչում
- համբավ, հռչակ (փխբ․) ◆ Շողիկն երկու տարի է, որ անուն արած է, տերունի է և մի քանի օրից կպսակեն։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Եթե տղա լինի, անունը դնենք Հովհաննես, հայրիկիդ հիշատակին։ (Հրաչյա Քոչար) ◆ Դեռ լավ է, որ իր հետևից բարի անուն թողնող մարդ է լինում աշխարհում։ Սերո Խանզադյան ◆ Այնպես ձեռ կառնես, որ․․․ աչքդ դեռ չկպած, մեկ էլ տեսար մի անուն կպցրին։ Սերո Խանզադյան ◆ Նա աղմկեց, անուն հանեց, սանդուղք շինեց իր ազգին։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Նա չէր կասկածում, որ իր արդեն մեծ անուն ունեցող որդուն անպայման լավ գործի կդնեն։ Սերո Խանզադյան ◆ Արևդ ապրի, չարրի ախպեր, էդ անունը բերան մի՜ բեր։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Խնդրում եմ, աղա ջան, Հունոյի անունը էդքան գետնովը չտաս։ (Պերճ Պռոշյան)
- (փիլ․) տրամաբանության մեջ-լեզվի արտահայտություն, որով նշանակվում է մի որոշ առարկա` ըմբռնման ամենալայն իմաստով, իբրև այն ամենը, ինչ կարող ենք անվանել և ոչ թե միայն մատերիական օբյեկտը
- հոլովվող բառերի ընդհանուր անվանումը (քրկն.)
- միայն անվանապես գոյություն ունեցող բան
Հոմանիշներ
խմբագրել- հորջորջանք, մականուն, անվանում, կոչում
- վարկ, պատիվ
- դիրք, աստիճան, բարձ
- համբավ, համարում, հռչակ
- տիտղոս, մակագիր, վերնագիր
Արտահայտություններ
խմբագրել- անուն դնել
- անվանակոչել
- մականուն, փոթ անուն հատկացնել
- չհավանել, մեկին կամ մի բանի պակասություններ վերագրել
- անուն թողնել - մեռնելուց հետո կամ մի տեղից հեռանալուց հետո լավ հիշատակ, բարի անուն թողնել
- անուն կպցնել - անուն դնել
- անուն հանել - հռչակվել
- անուն վաստակել - լավ համբավ ձեռք բերել
- անուն տալ
- անուն դնել, անվանել
- որևէ անունով, անվանումով որակել
- անուն ունենալ - հեղինակություն վայելել
- անունը առնել - ցեղը, տոհմը, գերդաստանը ջնջել, վերացնել
- անունը բերանն առնել
- ծաղրել
- մեկի մասին վարկաբեկիչ բաներ ասել, աննպաստ բաներ խոսել
- անունը բերան բերել - հիշել, հիշատակել
- անունը գետնովը տալ - անվանարկել
- անունը գցել - անվանարկել, վարկաբեկել
- անունն ի՞նչ դնել - հանուն ինչի՞, ի՞նչ իրավունքով, ինչի՞ հիման վրա
- անունը դուրս գալ - անունը հռչակվել (դրական կամ բացասական համարումով)
- անունը կոտրել - անվանարկել
- անունը չտալ - անունը չհիշել, չհիշատակել (ատելուց, զզվելուց և այլն)
- անունը տալ - անունը հիշել, հիշատակել
- անունը տափովը տալ - անունը գետնովը տալ
- անունով կոչել - իրականությունը, ճշմարտությունը ասել
- անունովդ ապրես - հայ մնաս, անունդ փոխելու, մահմեդական անունով կոչվելու բռնադատության չենթարկվես (հայերին բռնի մահմեդականացնելու ժամանակ առաջացած մաղթանք)
- անունը տփել - անվանարկել
- անուն անել (հնց․)
- անուն առ անուն
- անուն թողնել
- անունի տեր
- անունդ սև քարին գրվի
- անունը բարձրացնել
- անունը դուրս գալ
- անունը լեզվի ծայրին
- անունը կա ամանումը չկա
- անունը վերանալ
- անունը տուր փայտը վերցրու
- անունն աշխարհով մեկ անել
- անունով երդվել
- անունով մարդ
- ավել անուն
- մեկի անունով անվանը գրել
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Մ․Մ․ Ռոզենտալի, Փիլիսոփայական բառարան (Հայաստան), Երևան, 1975 — 468 էջ։