թույլ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tʰujl]
վանկեր՝ թույլ
Ստուգաբանություն
խմբագրելԹերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *tolio-` *tel- «բարձրացնել, կրել, տանել, համբերել» արմատից. հմմտ. իռլանդերեն tlāith «թույլ, մեղմ»։
Ածական
- ֆիզիկապես նվազ, փոքր ուժ ունեցող, ֆիզիկապես ոչ բավական ուժեղ (մարդկանց, կենդանիների և նրանց մարմնի անդամների մասին), ◆ թույլ մարդ, ոտքեր
- ոչ ամուր կազմվածքով, թուլակազմ ◆ Մի թույլ պատանի էր նա, որ հաճախ անկողին էր ընկնում
- ուժերի նվազում զգացող, ուժը պակասած, ուժից ընկած (հոգնելուց, հիվանդությունից և այլն)
- ոչ դիմացկուն, ոչ տոկուն, նկուն, թուլակամ ◆ թույլ բնավորություն
- պաշտպանողական ու հարձակողական մեծ կարողություններ չունեցող, ոչ հզոր ◆ թույլ բանակ
- մեծ հեղինակություն, ամուր իշխանություն չունեցող, ներգործուն ազդեցությունից զուրկ ◆ թույլ ղեկավար
- փոքր հզորություն, էներգիա ունեցող, ոչ հզոր ◆ թույլ շարժիչ
- ուժեղ ազդետություն չգործող, ոչ ներգործուն, թույլ միջոցառում ◆ թույլ գինի
- ոչ մուգ, բաց, թեյը շատ թույլ է ◆ թույլ գունավորում
- աղոտ ոչ պայծառ ◆ թույլ լույս
- ուժով, լարվածությամբ ցածր, բարձր լարվածություն, արագություն, հաճախականություն չունեցող ◆ թույլ հոսանք, քամի
- ոչ խոր, մակերեսային, ոչ ուժեղ արտահայտված, անպարզ ◆ թույլ հետք, գծագրություն
- չնչին աննշան ◆ թույլ հույս, մխիթարանք
- ոչ բավականաչափ հիմնավորված, ոչ համոզիչ, ոչ հիմնավոր ◆ թույլ փաստարկ, առարկություն
- ոչ բարձրորակ, ոչ կատարյալ, ցածրորակ, անկատար ◆ թույլ ստեղծագործություն
- անբավարար, վատ ◆ թույլ առաջադիմություն, կարգապահություն
- նվազ ունակություն, գիտելիքներ ունեցող ◆ թույլ աշակերտ
- որևէ բանի նկատմամբ մեծ հակում կիրք, ձկտում չունեցող, չցուցաբերող, չարտահայտող, ◆ թույլ հետաքրքրություն, ուշադրություն
- որևէ բանի նկատմամբ թուլություն, մեծ հակում, մոլություն ունեցող ◆ Գինու նկատմամբ նա միշտ էլ թույլ է եղել
- ոչ ձիգ, ոչ պիրկ ◆ գոտին թույլ է կապել
- ոչ ամուր, ոչ կարծր, փափուկ փուխր ◆ թույլ հող, գետին
- ոչ բուռն, ոչ ջերմ, ոչ հախուռն ◆ թույլ ձգտում, ուրախություն, ոգևորություն
- կակուղ, լույծ, ոչ պինդ ◆ թույլ ձու, թույլ շաղախ
- անհաստատ, ոչ ամուր, խախուտ ◆ թույլ հենարան
- ոչ սերտ, ◆ թույլ կապ, մտերմություն
- բնական վիճակը, շարժունակությունը կորցրած, թուլացկամ (մարմնի անդամների մասին)
- տկար, վատառողջ, նվազ
- հասարակական դիրքով, աստիճանով, ունեցվածքով ստորին խավերին պատկանող ◆ մարդկային աշխարհ, ուր թույլն հանցավոր, հզորն արդար (Ավետիք Իսահակյան)
- հնչեղությամբ ոչ ուժեղ, ոչ ուժգին, խուլ ◆ թույլ ձայն
- իր գործին լավ չտիրապետող, անհմուտ ◆ թույլ դասախոս
- դիմադրելու, ընդդիմանալու կարողությամբ ոչ ուժեղ, հեշտությամբ ենթարկվող, անձնատուր եղող ◆ թույլ կին
- սեռապես ոչ ուժեղ
- անբավարար գնահատական, երկու, վատ, անբավարար
Հոմանիշներ
խմբագրել- (նորբ․) անզոր, անուժ, անկարող, տկար, անարի, անջիղ, նենգ, հույլ, պղերգ, մեղկ, անատամ (փխբ․)
- քեծ (հնց․)
- քամ, խոթասիրտ, հեղգասիրտ, ծնկոտ, ծայրազեծ, նըվրժուկ (բրբ․)
- ջրատ, տուկատ, լոշ-լոշ
- տե′ս թուլակազմ
- մեղմ, կակուղ
- լույծ
- վատ, անբավարար (թվանշան)
- աղոտ, նսեմ, նվազ, տժգույն, տմույն, անպայծառ, հահանդ, նժվաղ (հզվդ․)
Արտահայտություններ
խմբագրել- թույլ տալ - տե′ս թույլատրել
- թույլ տրվել - տե′ս թույլատրվել
- թույլ բերան - ոչ գաղտնապահ, գաղտնիք չպահող, թուլբերան
- թույլ դամարը - (տամարը) տամարը բռնել, տե′ս թույլ ջիղը բռնել
- թույլ դիմադրության դիմել - թույլ դիմադրության ուղին (ճանապարհը) բռնել - հարմարվողական, հաշտողական դիրք գրավել, դժվարություններից, անախորժություններից, գլխացավանքից խուսափելով զիճողականություն ցուցաբերոլ
- թույլ երակը բռնել - նույնն է, թույլ ջիղը բռնել
- թույլ կողմ - նույնն է թույլ տեղ
- թույլ ջիղը բռնել - գտնել, իմանալ, որևէ մեկի թույլ կողմը, թուլությունն իմանալ և դրանից օգտվել
- թույլ տալ - թույլատրել
- թույլ տալ իրեն մի բան անել
- կարելի համարել, այս կամ այն հանգամանքը հաշվի չառնելով, անտեսելով մի բան անել
- հնարավորություն ունենալ մի բան անելու
- թույլ տեղ
- մեկի մի բանի խոցելի տեղը, թուլություն
- մեկի ցավոտ, հիվանդոտ տեղը, մեկի հետաքրքրությունների, շահերի, մտահոգությունների առարկան
- թույլ տեղին դիպչել, կպչել - մեկի ցավոտ, հիվանդոտ կողմը շոշափել
- թույլ տեղը շոշափել - ձգտել իմանալու մեկի թույլ տեղը և այն օգտագործելու իր նպատակների համար
- թույլ տուր, տվեք - հարգական արտահայտություն, զրուցակցին, ունկնդիրներին, հանդիսականներին դիմելու համար ◆ թույլ տվեք ժողովը հայտարարել բացված
- թույլ գտնվել
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։