ծաղր
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [t͡sɑʁɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ծաղր
վանկեր՝ ծա•ղ(ը)ր
Ստուգաբանություն խմբագրել
Բնիկ հնդեվրոպական՝ *g՛ōl-ōr-՝ *g՛el- «պայծառ, զվարթ շողալ». հմմտ. հայերեն ծաղ, հունարեն γελάω՝ «ծիծաղել»։
Գոյական
- վիրավորական կատակի բնույթ կրող խոսք՝ արտահայտություն մեկի՝ մի բանի հասցեին ◆ Ծաղրով, ծիծաղով կյորեսցիք քշում էին բուլկի ուտողներին։ (Ակսել Բակունց)
- արհամարհական-ծաղրական վերաբերմունք մեկի՝ մի բանի նկատմամբ ◆ Օրական մի երկու ժամով երևալ, դատարկաբանություններով զբաղվել ու գնալ՝ ծաղր չէ, ապա ի՞նչ է։
- չարամիտ հեգնանք, արհամարհանք պարունակող կծու հեգնություն ◆ …Նրանց էլ ընկեր-հարևանի մոտ ծաղրի և խայտառակության սռարկա՞ շինեմ։ (Մուրացան)
- մեկի թերությունների վրա ծիծաղելը, մեկի պակասությունները ծիծաղի առարկա դարձնելը ◆ Խելքով հաղթել չկարողանալով՝ նա դիմեց ծաղրով հակառակորդին լռեցնելու միջոցին։
- ծիծաղաշարժ կատակ՝ արարք, մեկի արածը՝ ասածը՝ խոսելու եղանակը՝ շարժուձևը ևն ծիծաղելիորեն ընդօրինակելու՝ վերարտադրելու միջոցով, տնազ ◆ Նա միշտ ծաղրով էր ներկայացնում իր երբեմնի ընկերոջ կեցվածքն ու շարժուձևը։
- (փխբ․) ◆ Ծիծաղ։ …Կանգնած Էր մի մարդ, երեսը շատ ծաղր, այտերն իբրև վարդ։ (Ջիվանի)
- (փխբ․) որևէ բանի թույլ՝ անհաջող նմանություն, իսկականը միայն հեռավոր՝ չափազանց թույլ կերպով հիշեցնող բան ◆ Ես այդ հյուսիսի արեգակը ցոլուն ծաղր եմ համարում կամ սխալ արարչի։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- (փխբ․) որևէ բանի միայն պատկերացումների մեջ՝ գաղափարով՝ անունով գոյություն ունենալը ◆ Ազատությունը բնության ծաղրն է միայն։ ՖՇ
Հոմանիշներ խմբագրել
- ծաղրանք, խաղք, խայտառակ, հեգնանք, հեգնություն, նշավակ, ծաղրուծանակ, (արևմտհ․)՝ այպ(ն), այպանք, այպանում, այպանություն, այպանարարություն, (հզվդ․)՝ ծանակություն, ձաղանք, ձաղություն, (գվռ․)՝ թառանա, լաղ, ման
- կատակ, հանաք, զավեշտ, խնդալիք (արևմտհ․), տնազ (ժղ․),
- երգիծանք, հումոր, ծիծաղ, քերչ (գվռ․), (մեղմ․) սարկազմ
Արտահայտություններ խմբագրել
- ծաղր անել - ծաղրել
- ծաղր գցել - ծաղրի առարկա դարձնել
- ծաղրի առնել - ծաղրել, երգիծել
- ծաղրի հանել - ծաղրի առարկա դարձնել
- ծաղրի առարկա դարձնել՝ շինել - մեկին՝ մի բանի ծաղրելի դարձնել, մեկին՝ մի բանի ծաղրելու տեղիք՝ առիթ ստեղծել
- ծաղրի առարկա դառնալ՝ լինել - ծաղրի ենթարկվելու տեղիք տալ, ծաղրվելու պատճառ՝ առիթ ստեղծել
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ծաղր(ը) | ծաղրեր(ը) |
| Սեռ. | ծաղրի | ծաղրերի |
| Տր. | ծաղրի(ն) | ծաղրերի(ն) |
| Հայց. | ծաղր(ը) | ծաղրեր(ը) |
| Բաց. | ծաղրից | ծաղրերից |
| Գործ. | ծաղրով | ծաղրերով |
| Ներգ. | ծաղրում | ծաղրերում |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ խմբագրել
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։