Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ծունկ 

Ստուգաբանություն

խմբագրել

Գոյական

  1. (կզմխս․) ոտքի այն մասը, որտեղ գտնվում է ծնկոսկրը, ոտքի ծալվելու տեղը
  2. զգեստի այն մասը, որ ծածկում է ծնկոսկրը
  3. (փխբ․), (ժղ․) ոտք
  4. (փխբ․) ոտքի այն մասը, որ սկսվում է ծնկից և վերջանում աճուկներով ◆ Փոքրիկ թոռը… գլուխը թաղել Էր մեծ մոր ծնկների մեջ (Ավետիք Իսահակյան)
  5. ծնկաձև ծալվածք ունեցող խողովակ, որ ագուցվելով ուղիղ խողովակին՝ փոխում է նրա ուղղությունը
  6. առարկայի ծնկաձև ծալված մասը
  7. բույսի՝ ցողունի՝ ոստի և այլն ծնկաձև միացած մասը
  8. (կզմխս․) աղիքի ծնակձև կորություն՝ ծալվածք ◆ Կույր աղիքի ծունկ:
  9. (փխբ․) (բնստ․) բռնություն, լուծ ◆ Մի ծանր ծունկ Էլ՝ շատ ինչքատեր հազար վանք ու բյուր վանական (Վիգեն Խեչումյան)
  10. (բսբ․) հացաբույսերի ցողունների, ինչպես և մի քանի բույսերի բնի առանձին հոդավորություն ◆ Բամբուկի ծունկ:
  11. գետի՝ ճանապարհի ևն կեռման՝ ծնկաձև ոլորան
  12. (երաժշտ․) սովորաբար պարային ձև ունեցող երաժշտական պիեսի ավարտված մասը, որը մեծ մասամբ բաղկացած է 8 կամ 16 տակտանի պարբերությունից
  13. պարի այն ֆիգուրը, որն աչքի է ընկնում իր առանձնահատկությամբ

Հոմանիշներ

խմբագրել
  1. չոք (գվռ․)
  2. տե՛ս ծնկոսկր
  3. ոտք, ոտ (կզմխս․), աք, աթուր (մարդկանց և կենդանիների ստորին վերջույթներից յուրաքանչյուրը) (հնց․),
  4. տե՛ս ոտնաթաթ
  5. տե՛ս սրունք
  6. տե՛ս հրահան, ձգան, շնիկ
  7. տե՛ս սանդղամատ
  8. տե՛ս քայլ, քայլափող
  9. տե՛ս ոտքաչափ
  10. տե՛ս քայլաչափ
  11. հեղ, նվազ (մի անգամ գնալ-գալը)
  12. տե՛ս երթևեկ
  13. վանկ (չափական տողի որոշակի քանակությամբ վանկերից կազմվածկրկնվող ռիթմիկ միավոր)
  14. տե՛ս սպորտ
  15. տե՛ս ոտնահետք, հետք
  16. տե՛ս բազրոտն
  17. տե՛ս կոշիկ, ոտնաման
  18. տե՛ս ջաղացի ոտ

Արտահայտություններ

խմբագրել
  1. ծունկ իջնել
    1. չոքել
    2. ծնրադրել (աղոթելու համար)
    3. տե՛ս ծնկի գալ
  2. ծունկ խոնհարել - ծնկերը թեթևակի ծալել (իբրև խոնարհության՝ ողջույնի նշան)
  3. ծունկ ծնկի - իրար կողքի, իրար մոտ
  4. ծունկ ծնկի տալ - իրար հետ նստել իբրև հավասարը հավասարի հետ
  5. ծունկ ծռել - նույնն է՝ ծունկ խոնարհել
  6. պարտաճանաչ՝ խոնարհ լինել
  7. ծունկ չոքել - ծնկների վրա չոքել (խնդրելու՝ զղջման և այլն նշան) ծնրադրել (աղոթելու համար)
  8. ծունկ տալ - ծնկաձև ծռվել՝ թեքվել, ծնկաձև կեռման անել
    1. թեքել, ծռել
  9. ծնկները թուլանալ - ուժը հատնել, սպառվել, ուժասպառ լինել
    1. իրեն կորցնելով թուլանալ, ուշքը գնալ (որևէ բանի բուռն ցանկությունից՝ ախորժակից և այլն)
  10. ծունկը ծալել (մեկի) - հաղթել, պարտության մատնել
  11. ծնկները ծալվել - ուժասպառ լինել
    1. ընկճվել, վհատվել
    2. ծնկները ծեծվել - վիշտը լացով՝ հեծեծանքով արտահայտել, հեծեծել
  12. ծունկը կտրել՝ կտրվել - ուժից ընկնել, ոտքերը թուլանալ
  13. ծունկը՝ ծնկները գոտնին զարկել - ծնկների վրա նստել հաց թխելու հարմար
    1. պառկել՝ երեխա ծնելու համար
  14. ծնկի բերել - խոնարհեցնել, ստորացնել
    1. ընկճել, հաղթել, պարտության մատնել
  15. ծնկի գալ - խոնարհվել, ստորանալ
    1. հաղթվել, պարտվել
    2. չոքել (աղերսելու՝ աղոթելու և այլն համար)
  16. ծնկները թողնել, գլուխ ծեծել - մի վշտից՝ փորձանքից չազատված մյուսին հանդիպել
  17. ծնկի մոտ նստեցնել (մեկին) - մեկին շատ սիրով իր կողքին տեղ տալ՝ նստեցնել

◆ Նրա ոտները, սրունքները… ծնկներից բավական վերև բոլորովին մերկ էին։ (Րաֆֆի)
◆ Փառանձեմը ծնկները ծեծեց հուսահատ։ Դերենիկ Դեմիրճյան
◆ Սպառեցավ և վերջին ուժն էլ Ծնկներիս, դեպի վե՜ր, սարն ի վե՜ր, քաջասի՛րտ զինվոր։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
◆ Ծնկներս արդեն դողում են , ինչպե՞ս պիտի վերեդառնամ , — ասում էր Գոռին Շահանդուխտը։ (Մուրացան)
◆ Նա նստել էր բազմոցին և ծնկների վրա պահում էր բացված գիրքը։ (Ակսել Բակունց)
◆ Փոքրիկ թոռը՝ ութ տարեկան աղջիկը, գլուխը թաղել էր մեծ մոր ծնկների մեջ և նվում էր։ (Ավետիք Իսահակյան)
◆ Վերջերս գազի խոողովակների ծունկեր պատրաստեցինք։
◆ Շաքարի ճակնդեղի արմատի գլխիկը կազմակերպվում է ենթաշաքիլային ծնկից։
◆ Կույր աղիքի ծունկ։
◆ Մի ծանր ծունկ էլ՝ շատ ինչքատեր, հազար վանք ու բյուր վանական։ (Վիգեն Խեչումյան)
◆ (Գետը) Հասնում զարկում է չոքած Ծովանաքարի ապառաժ ծնկներին։ Հովհաննես Թումանյան
◆ Ժողովուրդնու զորքը ծնկան եկան։ (Մուրացան)
◆ Բաթաթն առավ (իրիցկինը) թոնրի շուրթին աղոթեց ու ծունկ զարկեց ։ (Ավետիք Իսահակյան)
◆ Վայ, Կիկիոս ջան, ծնկներին տալիս են ու սուգ անում։ Հովհաննես Թումանյան
◆ Ծունկ իջավ իմ առջև և կամենում էր համբուրել իմ ոտքերը։ (Րաֆֆի)
◆ Օրիորդ Սալբին… ծունկ իջավ հատակի վրա և սկսեց ջերմեռանդությամբ աղոթել։ (Րաֆֆի)
◆ Եվ քարավանը Աբու- Լալայի Արաբստանի մեծ անապատի դարբասների մոտ ծունկ իջավ հոգնած։ (Ավետիք Իսահակյան)
◆ Զորական համազգեստների թուպ քառանկյունին ծունկ խոնարհեց։
◆ Գնաց աջ կողմը նստեց ծունկ ծնկի։ Հովհաննես Թումանյան
◆ Մանվելը խթանում էր իր նժույգը և կնոջ ձիու մոտով ծունկ ծնկի սլանում։ Սերո Խանզադյան
◆ Դաղատանի իմամի հետ լավ ծանոթ ես , նրա հետ ծունկ ծնկի տված ես նստում։ (Րաֆֆի)
◆ Շատ պարտաճանաչ ծունկ ծռող ծառա տեսած կլինես։ Շեքսպիր
◆ Օ՜հ, մայր իմ , մայր իմ, ներիր ինձ, ես հանցավոր եմ քո առաջ, -աղաչավոր ձայնով մոտեցավ դեպի նրան Ամալյան և ծունկ չոքեց մոր առաջ։ (Մուրացան)
◆ Ու ծունկ են չոքում, օրհներգ են երգում։ Հովհաննես Թումանյան
◆ Հաստ փչակավոր ուռենու մոտ, որտեղ առուն ծունկ էր տալիս, մինչև կրծքները ջրի մեջ նստել էին Մարանն ու Արուսը։ (Խաչիկ Հրաչյան)
◆ Տասը քայլ հազիվ փոխել էր նա, հանկարծ ծնկները թուլացան, գետին փռվեցավ։ (Րաֆֆի)
◆ Շատ քաջերի ծունկը ծալեց։
◆ Այնքան էի թուլացել, որ ծնկներս տակս ծալվում էին։ (Ավետիք Իսահակյան)
◆ Հանդիպեցի Անահիտին և Երվանդին… ծնկներս դող առան։ (Ավետիք Իսահակյան)
◆ Այժմ էլ վշտից ծունկս կտրել, աչքիս լույսն է խավարում։ Հովհաննես Թումանյան
◆ Զարկեց Ծովինարն իր ծունկը գետին ու ծնեց երկու տղա ոսկեծամ։ (Մկրտիչ Խերանյան)
◆ Խանդութ Դավիթի գնալուց ետ զարկեց ծնկները գետին ու լույս աշխարհ բերեց արու կոյրուն մի հարթ քաջածին։ (Մկրտիչ Խերանյան)
◆ Հրավիրենք թագավորին ցույց տալու մեր զորական կարողությունը, թշնամուն ծունկի բերելու մեր ուժն ու պատրաստականությունը։ Սերո Խանզադյան
◆ Դուրգարի կինը սարսափից ծունկի է գալիս և խնդրում է ներել իրեն ։ Ստեփան Զորյան
◆ Իշխանադուստրը չէր համարձակվում մի բան հարցնել, դուռը ծածկում էր նստում բազմոցին մերթ աղոթագիրքը ձեռն առնելով, մերթ կանթեղի առաջ ծունկի գալով։
◆ Համայն աշխարհը ծունկի է եկած արքայի առաջ։ Դերենիկ Դեմիրճյան
◆ Մի շաբաթ առաջ նրա կովը սատկեց, հիմա էլ երեխան ծանր հիվանդ է․ նա թողել է ծնկները, գլուխն է ծեծում։
◆ Արզրումի վալին ինձ միշտ իր ծնկի մոտ էր նստեցնում։ (Րաֆֆի)
◆ Հետո ծունկի վրա ընդքարշ կը մոտենա խուժանին։ (Դանիել Վարուժան)
◆ Ձիու ոտքը ծունկերն ի վեր հողերու մեջ կմխրճվեր։ (Ավետիք Իսահակյան)
◆ Աչքերը մթնում են, ծնկները տակին ծալվում են, տերն ու տեղը չոքում է։ Հովհաննես Թումանյան
◆ Էն մանրաքայլ տոտերը կտրատեցին ծունկն ի վար։ Հովհաննես Թումանյան

Աղբյուրներ

խմբագրել
  • Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։