ջուր
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [d͡ʒuɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ջուր
վանկեր՝ ջուր
Արտասանություն
խմբագրել- (Արևելահայերեն) ՄՀԱ՝ [dʒuɾ]
- (Արևելահայերեն - Իրան) ՄՀԱ՝ [dʒuɹ]
- (Արևմտահայերեն) ՄՀԱ՝ [tʃʰuɾ]
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնիկ հնդեվրոպական՝ *auer-` *ur- «ջուր, գետ, անձրև» արմատից. հմմտ. հատկապես լիտվերեն yúres, պրուսերեն iūren «ծով»։
Գոյական
- բնության ամենատարածված նյութն է, բնության մեջ հանդիպում է պինդ, հեղուկ, գազային վիճակներում, կազմում է կենդանի օրգանիզմների բաղադրության 2/3 մասը։
- ջրի որոշ զանգված կազմող հոսանք կամ կուտակություն, ◆ Կուգա՜ն ջուրերն այս գիշեր, կանցնի՜ն ջուրերն այս գիշեր։ (Մարտիրոս Վեսպեր):
- որևէ կարգի ջրային ավազանի ջրեղեն զանգվածը՝ պարունակությունը, ◆ սուզվեց ձուկը ջրի տակ (Ավետիք Իսահակյան):
- խմելու ջրի ծորակ՝ աղբյուր, ◆ Կժերն առած թռվռալով ջուրն են իջնում աղջիկներ։ Հովհաննես Թումանյան:
- ջրային տարածություն, ծովերի՝ լճերի՝ գետերի մաս
- մրգերի, զանազան բանջարեղենների հյութ
- զանազան մրգերի ու բանջարեղենների հյութից պատրաստած խմելիքների ընդհանուր անվանում
- զանազան նյութերի ջրալուծույթ կամ հեղուկ, որ օգտագործվում է բուժական կամ մարմնահարդարման նպատակներով
- հանքային աղբյուր
- մարմնի զանազան խոռոչներում և հյուսվածքներում կուտակվող հեղուկ
- մետաղի ջրդեղումը և դրա որակը՝ չափը
- ջրտուք, անասուններին ջրելը՝ ջուր տալը
- ակնեղենի հստակությունը՝ երանգը, թանկագին քարերի երանգի՝ փայլի՝ թափանցիկության հստակությունը, ◆ քո հոգին ինձ համար նույնքան թափանցիկ է, որքան այս ադամանդի վճիտ ջուրը ՖՇ (փխբ․):
- (փխբ․) անբովանդակ շատախոսություն՝ շաղակրատանք
- ավելորդ՝ անհարկի և մակերեսային դատողություններ՝ նկարագրություն և այլն
- զանազան կապակցություններով կամ առանց դրանց՝ ծածկաբանորեն կամ սովորական խոսակցական առտնին գործածությամբ՝ օղի և, առհասարակ, խմիչք
- արտը՝ այգին ջրել
- (փխբ․) շատ ջրիկ և անսնունդ կերակուր
- (փխբ․) քրտինք
- (փխբ․) արցունք, արտասուք
- խոնավություն
- լորձունք, փսլինք
- հանքային ջուր
- (խոհր․) կերակուրները, աղցանները, նախուտեստները և այլնը պատրաստվում են ջրի օգնությամբ
- (երկրբ․), (ջրբերկ․) ջրածնի (H) և թթվածնի (O) քիմիական միացություն (H2O), որի մոլեկուլի զանգվածի 11.19 % կազմում է H-ը, իսկ 88.81 %-ը O-ը
Հոմանիշներ
խմբագրել- հեղուկ
Հականիշներ
խմբագրել- ցամաք
Արտահայտություններ
խմբագրել- ջրիկ-մրիկ (ժղ․)
- խմելու ջուր
- եռացրած ջուր
- ծորակի ջուր
- աղբյուրի ջուր
- աղի ջուր
- ծովի ջուր
- անձրևի ջուր
- ջրի քաղաք
- ջուրը մի թափի՛ր
- ջուր տալ
- ջուր ըմպել
- ջուր հանել
- դրախտի ջուր
- անմահական ջուր
Հոլովում
խմբագրել| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ջուր(ը) | ջրեր(ը) |
| Սեռ. | ջրի | ջրերի |
| Տր. | ջրի(ն) | ջրերի(ն) |
| Հայց. | ջուր(ը) | ջրեր(ը) |
| Բաց. | ջրից | ջրերից |
| Գործ. | ջրով | ջրերով |
| Ներգ. | ջրում | ջրերում |
Բաղադրյալ բառեր
խմբագրելԹարգմանություններ
խմբագրել| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։
- Հողմիկ Սարգսյան, Ռուզաննա Սարգսյան, Երկրաբանական տերմինների եռալեզու հանրագիտական բառարան, Երևան, «Զանգակ», 2014 — 672 էջ։
- Մ․Խ․ Պողոսյան, Ֆրանսերեն-հայերեն ագրոէկոլոգիական և անտառագիտական տերմինների համառոտ բառարան (ՀԳԱ), Երևան, 2005 — 144 էջ։
- Ավետիսյան Վ․Ա․ և ուրիշներ, Ջրաերկրաբանական և ինժեներաերկրաբանական ռուս-հայերեն բացատրական բառարան (Գիտություն), Երևան, 1995 — 351 էջ։
 |
Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Ջուր: |