Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ տեղ

վանկեր՝ տեղ 

տեղ1 խմբագրել

Ստուգաբանություն խմբագրել

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *del- «կաթել» արմատից. հմմտ. միջին հոլանդերեն delt «ցող», հին վերին գերմաներեն talg «ճրագու»։

Գոյական

  1. հորդ անձրև, թաթավ
  2. (փխբ․) վերևից առատությամբ թափվող՝ հոսող բան
Հոմանիշներ խմբագրել
Արտահայտություններ խմբագրել
  1. տեղ ու տարափ - հորդ անձրև, բքախառն հորդահոս անձրև

տեղ2 խմբագրել

Ստուգաբանություն խմբագրել

Հնագույն ձևը՝ ետղ, ծագում է հնդեվրոպական՝ *sed-lo- ձևից, որ *sed- «նստել» արմատի *-lo- վերջածանցով կազմությունն է։

Գոյական

  1. տարածություն ◆ Պեգասի համար դժվար չէր օրական մի քանի մղոն տեղ թռչել։ (Ղազարոս Աղայան)
  2. որևէ սահմանափակ տարածություն երկրի մակերևույթին, որը բնորոշվում է որևէ բանով, վայր ◆ Հարթ, քարքարոտ, լեռնոտ տեղ:
  3. մեկին՝մի բան հատկացված վայր ◆ Բանջարանոցի, մարզահրապարակի տեղ:
  4. մեկի՝մի բանի գտնվելու վայրը՝ կետը ◆ Ասորիքն է եղել մեր թշնամին-ահա դաշտ է տեղը և չկա քար քարի վրա։ (Վահան Տերյան) ◆ Շուկայի տեղը գիտե՞ս։
  5. բնության առանձին անկյուն, տեղանք ◆ Ինչ գեղեցիկ տեղեր կան մեր երկրում։
  6. հասարակական վայրերում՝ դահլիճներում՝ կինոթատրոններում՝փոխադրամիջոցներում և այլն մի մարդու նստելու կամ պառկելու հարմարություն (աթոռ, մահճակալ և այլն) ◆ Բոլորն արդեն գրավել են տեղերը: Հիվանդանոցն ունի 40 տեղ:
  7. այն վայրերը կամ կազմակերպություններն ու հիմնակրկները, որոնք պետության կամ քաղաքի կենտրոնական մարմինները չեն հանդիսանում, ծայրամասերը կենտրոնի հակադրությամբ ◆ Տեղերից եկած պատգամավորներ։
  8. որևէ բանի առանձին մաս՝հատված՝կտոր ◆ Սաքանը… հացի լավ տեղերից կտրեց, Ասյայի առաջ դրեց։ (Ակսել Բակունց)
  9. որոշակի տարածություն՝ մաս որևէ առարկայի վրա կամ մեջ ◆ Կազմի պատռված տեղը: Զգեստի՝ երեսի՝ թղթի թանաքոտված տեղ:
  10. մարմնի որևէ մաս, մարմնի առանձին մաս ◆ Աշխատում է զարկել էն տեղերին որ ավելի ցավ են տալիս։ Հովհաննես Թումանյան
  11. գրքի՝ գեղարվեստական կամ երաժշտական ստեղծագործության առանձին հատված՝ մաս ◆ Գրքի որոշ տեղերը կլանում են ընթերցողին։
  12. որևէ մեի գրաված դիրքը հասարակության մեջ՝ընտանիքում՝ գիտության ասպարեզում՝ սպորտում և այլն, կարգ, դիրք ◆ Երկուսով բաժանեցին առաջին և երկրորդ տեղերը:
  13. զբաղմունքի, պաշտոնի՝ուսման և այլնի համար սահմանված՝ նախատեսված հաստիք, միավոր ◆ Դասախոսի, ասպիրանտի տեղ:
  14. պաշտոն, աշխատանք:◆ Մեզ մոտ աշխատանքից չփախչող ամեն քաղաքացի տեղ ունի։
  15. բնակավայր ◆ Երկրի տարբեր տեղերից եկել էին բազմաթիվ հյուրեր
  16. երկրագնդի վրա որևէ վայր, երկիր ◆ Ու կսպասեր որ հեռավոր տեղերեն իր երազի ասպետը գար գեղեցիկ։ (Ազատ Վշտունի)
  17. անկողին ◆ Տեղը գցել։
  18. բաց՝ ազատ տարածություն, միջոց ◆ Փոքրիկ հրապարակում շարժվելու տեղ չկա։ (Ակսել Բակունց)
  19. մաս, բաժին:◆ Եկամուտը հավասար բաժանվում է երեք տեղ: (Շիրվանզադե)
  20. մշակության համար առանձնացված տարածություն, հող, հեղամաս ◆ Հանդի ամենալավ տեղերը նրանք էին զավթել։
  21. որևէ նպատակով մեկին հատկացված՝ մեկի համար որոշված վայր՝ կետ ◆ Թշնամին երևաց…Իսկույն ամեն մարդ յուր տեղը բռնեց։ (Մուրացան)
  22. վայր, որտեղից կարելի է մի բան ձեռք բերել՝ ճարել, որևէ բանով առատ՝ հարուստ վայր:◆ Նա լավ գիտեր այս կողմերը և ինձ ուղիղ տարավ քարայծերի տեղը:
  23. մի բանից մնացած հետք ◆ Ապտակի՝ վերքի՝ ոտքի տեղ:
  24. նշված՝ նշանակված վայր:◆ Ճիշտ ժամին խումբը տեղումն էր։
  25. միջավայր, հասարակություն, հասարակական վայր։ ◆ Բա էս քո տե՞ղն ա, տերտեր։ (Ակսել Բակունց) ◆ Այդ վիճակում մարդ այսպիսի տեղ չպիտի գա։ Նա շատ կասկածելի տեղեր է հաճախում։
  26. հիմք ◆ Գարդմանը կարծես տեղից դղրդաց։(Մուրացան)
  27. պատճառ, առիթ, տեղիք ◆ Քաշվելու, ամաչելու տեղ:
  28. հնարավորություն, միջոց ◆ Էլ սպասելու՝ համբերելու տեղ չկա։
  29. հարմարություն, պատշաճություն ◆ Նա միշտ տեղին համապատասխան է շարժվում։ Նայած տեղին:
  30. դադար առնելու՝ գիշերելու վայր, իջևան:◆ Ճանապարհորդները գյուղում տեղ գտան ու մնացին։
  31. (հզվդ․) նույնն է՝ տունուտեղ
  1. տեղին ա)հարմար, պատշաճ:◆ Շատ տեղին պատասխանեց։ բ)արժանի, ճշմարիտ, արդարացի:◆ Տեղին է հանդիմանում
  2. տեղով ա)վիճակով, դրությամբ ◆ Հիվանդ՝ ծեր՝ կիսագրագետ տեղով տես ինչեր է անում։
    1. նույնն է՝ տեղովը մեկ
  3. փոխարեն, փոխանակ ◆ Գործ անելու տեղ ճառ ես ասում։
  4. որոշիչ հոդով՝տեղը
    1. գոյականների որոշյալ ձևի հետ ցույց է տալիս գոյականի արտահայտած երևույթի՝ հատկության և այլնի բավարար չափով լինելը՝ունենալը:◆ Գեղոցկությունը՝խելքը՝ապրուստը՝ուժը տեղը:
    2. ածականների հարադրությամբ դրանց մակբայական իմաստ է տալիս, օրինակ՝ ավելորդ տեղը, զուր տեղը, անմեղ տեղը

Հոմանիշներ խմբագրել

Արտահայտություններ խմբագրել

  1. տեղ բռնել
    1. տեղավորվել, տեղ գրավել, նստել
    2. տեղ գրավել, տեղ զբաղեցնել, դիրք ունենալ
    3. դեր խաղալ, դեր ունենալ
    4. ամրանալ, հիմնավորվել
  2. տեղ գնալ - գործով՝ որևէ նպատակով մի տեղ՝ մեկի մոտ գնալ
  3. տեղ գտնել
    1. տեղ զբաղեցնել
    2. երևան գալ, հայտնվել, գոյություն ունենալ, լինել
  4. տեղ գրավել
    1. տեղավորվել, տեղ գտնել՝ զբաղեցնել
    2. դիրք գրավել, դիրք ունենալ
  5. տեղ զբաղեցնել
    1. տեղ բռնել
    2. տեղ՝ դիրք գրավել
  6. տեղ հասնել
    1. նշանակված տեղը հասնել, նշանակված՝ պետք եղած տեղը ժամանել
    2. հայտնի դառնալ, իմացվել, լուրը՝ խոսքը և այլն հասնել
    3. նպատակին հասնել
    4. հասկացվել, ըմբռնվել
  7. տեղ հասցնել
    1. լուր տալ, մեկի հասցեին ասված մի բանը իսկույն իրեն հաղորդել
    2. ասել՝ հայտնել ում որ պետք է
    3. տանել ուր որ պետք է, հասցնել նշանակված տեղը
  8. տեղ տալ
    1. տեղ հատկացնել, տեղավորվելու՝ անցնելու՝ նստելու՝ գիշերելու հարմարություն ստեղծել՝ տալ
    2. աշխատանք՝ պաշտոն տալ
    3. իր տեղը զիջել, տեղի տալ
    4. որևէ բանի մասնակցելու իրավունք տալ, որևէ բանի մասնակից դարձնել
    5. նույնն է՝ տեղը բերել
  9. տեղ տեղ- որոշ տեղերում, մի քանի տեղ, մեկ այստեղ՝ մեկ այնտեղ, այստեղ այնտեղ
  10. տեղ տուն, տեղ ու տուն- տե՛ս տուն ու տեղ
  11. տեղ ու տարափ- տե՛ս տեղատարափ
  12. տեղ ունենալ
    1. լինել, գոյություն ունենալ, առկա լինել
    2. մեկի կողմից սիրվել՝ հարգվել
    3. գնահատել, սիրել, արժանին հատուցել
    4. պատճառ, առիթ ունենալ
  13. տեղդ ծուխ է, վեր կաց ասել-նկատողություն ասել, վիրավորել, քեֆին դիպչել
  14. տեղդ նստիր- հանգիստ կա՛ց, դոի մի՛ խառնվիր, քո գործը չէ
  15. տեղը առնել- տեղն ընկնել, հունի մեջ ընկնել
  16. տեղը բերել
    1. ինչպես պետքն է ճշտել, սարրքել, կարգի գցել
    2. հարմարեցնել, պատշաճեցնել, սազցնել
    3. երգի՝ ոտանավորի՝ պատմության և այլն աղավաղված կտորը ճիշտ կերպով հիշեցնել՝ ասել՝արտահայտել՝ երգել
    4. հարմար առիթը գտնել, հարմար առիթից օգտվել
    5. լրացնել, վերջացնել, ավարտել
  17. տեղը բռնել
    1. մեկի տեղը գրավել
    2. փոխարինել
    3. բացասական հատկություններով ամբողջովին որևէ մեկին նմանվել
  18. տեղ գա այս է, տեղը գա՝ այն- մերթ ահյս է, մերթ այն, ըստ հանգամանքների՝ ըստ պահանջի՝ պայմանների՝ հարմարության կարող է ներկայանալ մեկ իբրև այս, մերթ իբրև այն:◆ Տեղը գա վարպետ է, տեղըգա ՝ոչ։
  19. տեղը գալ
    1. հարմար առիթը ներկայանալ
    2. հարմարվել, տեղն ընկնել, տեղը նստել
    3. վերականգնվել, խախտումը՝ խանգարումը՝ հիվանդագին վիճակը վերանալ
  20. տեղը գցել
    1. իր տեղը դնել, տեղը հագցնել(տեղից դուրս ընկած որևէ բան)
    2. իր ընթացքի մեջ դնել, պետք եղած ընթացքը տալ
  21. տեղը դնել
    1. վերցրածը կրկին իր տեղում զետեղել
    2. մեկին մի բանի փոխարեն ընդունել՝ կարծել
    3. հարկ եղած պատասխանը տալ, շշպռել
  22. տեղը եկավ այս է, տեղը եկավ՝ այն- նույնն է՝ տեղը գա այս է, տեղը գա՝այն
  23. տեղը դատարկ տեսնեմ-մեռնի, գետինը մտներ(անեծք)
  24. տեղը լինել
    1. նորմալ՝ հարկ եղած վիճակում լինել
    2. անթերի, անպարսավելի լինել
    3. գոհացուցիչ՝ բավականին քանակությամբ կամ չափով լինել
  25. տեղը լայնացնել
    1. եկամուտի միջոցներն ավելանալ
    2. իրավասության շրջանակը մեծացնել, ենթակայության շրջանակը լայնացնել
  26. տեղը ծանր կենալ
    1. հանգիստ մնալ, անտեղի չխառնվել, անմտություն՝ թեթևություն չանել
    2. հաստատ՝ աներեր մնալ մի բանի մեջ
  27. տեղը ծանր նստել
    1. հանգիստ մնալ, անտեղի չխառնվել, անմտություն՝ թեթևություն չանել
    2. հաստատ՝ աներեր մնալ մի բանի մեջ
  28. տեղը կորցնել
    1. ամբողջովին կործանել, հիմնովին ոչնչացնել, հետքն անգամ չթողնել
    2. պաշտոնից՝ տեղից՝ դիրքից զրկվել
    3. կարդալիս կամ գրելիս ուշադրւթյունը շեղվելու պատճառով շարունակության տեղը մոռանալ
    4. իրեն կորցնել, ինչ անելը չիմանալ
  29. տեղը հանել- փոխարենը հատուցել, փոխարենը ստանալ
  30. տեղը հասնել- վիճակ ստեղծվել, աստիճանի հասնել
  31. տեղը մեխել՝ գամել- իր տեղում պահել, նույն տեղում գամել, անշարժ պահել
  32. տեղը մնալ
    1. մեռնել, շունչը փչել
    2. չխառնվել, չմիջամտել
  33. տեղը մտնել- անկողին մտնել
  34. տեղը նեղանալ
    1. ապրուստի միջոց չունենալ, ապրուստի միջոցները սպառվել, ապրուստ չունենալ
    2. նույնն է՝ տեղը նեղ լինել
  35. տեղը նեղացնել- չարչարել, հոգին հանել
  36. տեղը նեղ լինել
    1. դժվար վիճակում գտնվել, անելանելի՝ ծանր դրության մեջ լինել
    2. տնտեսապես վատ վիճակում լինել, գոյության՝ ապրուստի միջոց չունենալ
    3. մշակելի հեղատարածություն չունենալ, շատ քիչ հող կամ բնակելի տարածություն ունենալ
  37. տեղը պնդացնել- որևէ տեղում ամրանալ, հաստատապես հիմնավորվել
  38. տեղը սառել՝ սասանել- ապշեն զարմանալ, շվարել, ինչ անելը չիմանալ
  39. նեղը տաք- ապահով վիճակ, անկարոտ՝ ունևոր կյանք
  40. տեղը տաքացնել- դիրքն ապահովել, պաշտոնում ամրանալ
  41. տեղը տեղին
    1. կարգին՝ ինչպես որ պետք է
    2. ամենայն մանրամասնությամբ՝ ճշտությամբ, կետ առ կետ
    3. հենց նույն տեղում, նույն պահին, անմիջապես
  42. տեղը քանդել- տե՛ս տակը փորել
  43. տեղը քարոտ է- լսողներ կան, ազատ չի կարելի խոսել, անցանկանալի մարդիկ կան, որոնց ներկայությամբ չի կարելի ամեն ինչ ասել
  44. տեղը՝ տեղում՝տեղները քարանալ՝քար կտրել- ապշել, զարմանալ, շվարել
  45. տեղի անտեղի- պատեհ թե անպատեհ առիթներով, ամեն առիթով, թե տեղին և թե անտեղի
  46. տեղի բանալի- այն կետը՝ տեղը, որի գրավումը հնարավորություն է տալիս գրավելու ամբողջ վայրը
  47. տեղը ըլլալ- պատճառ՝ առիթ լինել
  48. տեղի պարագա- ստորոգյալի լրացում, որը ցույց է տալիս այն տեղը, որտեղ կատարվում է կամ որտեղից սկսվում է կամ դեպի ուր ընթանում է ենթակայի գործողությունը
  49. տեղի տալ
    1. տեղը տալ, զիջել
    2. նահանջել, ընկրկել
    3. տե՛ս տեղիք տալ
  50. տեղի տակ ընկնել- հիվանդանալ, անկողնում հիվանդ պառկել
  51. տեղի ունենալ
    1. պատահել
    2. կայանալ
  52. տեղից ելնել՝ վեր կենալ
    1. ոտքի կանգնել, ելնել
    2. ոտքի ելնել, մեկի՝ մի բանի դեմ դուրս գալ
  53. տեղից կանգնել- հարգարժան հյուրի կամ պատկառելի որևէ անձի ներկայությամբ ոտքի կանգնել որպես հարգանքի նշան
  54. տեղից կտրել-ծանր բանը տեղից շարժել
  55. տեղից շարժվել
    1. որևէ բանի ձեռնամուխ լինել, որևէ բան ձեռնարկել, որևէ բան սկսել
    2. առաջընթաց կատարել, զարգանալ
  56. տեղից վեր կացողը- ամեն մի պատահական մարդ, ով պատահի, բոլորը անխտիր
  57. տեղից տեղ
    1. մի տեղից մյուսը
    2. տե՛ս տեղը տեղին
  58. (մեկի՝ մի բանի) տեղն անցնել
    1. մեկին՝ մի բանի փոխարինել
    2. ընդունվել՝ դիտվել իբրև մի բան, մեկի՝ մի բանի փոխարեն ընդունվել
  59. տեղն է
    1. արժանի է, այդպես էլ պետք է
    2. հարմար է, հարմար ժամանակն է, տեղին է, իսկը ժամանակն է
  60. տեղն էրվել

Թարգմանություններ խմբագրել

Աղբյուրներ խմբագրել