տիրուհի
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tiɾuˈhi]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ տի•րու•հի
Ստուգաբանություն խմբագրել
Գոյական
- իշխող՝ տիրող կին, իշխանուհի, թագուհի ◆ Ու լի դառնությամբ հարցնում է նա Դալուկ մարմարիոն, Թըմկա տիրուհուն. -Պատասխան տու՛ր ինձ, մատնիչ սևաչյա, Մի՞թե Թաթուլը քաջ չէր ու սիրուն։ Հովհաննես Թումանյան
- մեկի՝ մի բանի վրա մեծ ազդեցություն ունեցող կին, մեկի հիացմունքի՝ պաշտամունքի առարկա հանդիսացող կին ◆ Երազներիս մշտական տիրուհին ես պաշտելի։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- որևէ բանի սեփականատեր կին ◆ Այդպես էր այդ պանդոկը, և նրա նշանավոր տիրուհին, որի ներքնահարկը Մայր ճեմարանի անհրաժեշտ մասն էր։ (Ակսել Բակունց)
- տան ավագ կինը, տանտիկին, տանտիրոջ կինը ◆ Հայոց ընտանիքներում դեռ պահպանվել էր վաղեմի սովորությունը, որ տան տիրուհին քորում էր իր սկեսուրի, սկեսրայրի և մինչև անգամ հարգելի հյուրերի մեջքը։ (Րաֆֆի)
- կին, ամուսին ◆ Մեծ պարոնը և նրա տիրուհին Թամարին պատահած դժբախտության առաջին օրը, միանգամայն զբաղված լինելով իրենց հիվանդով, բոլորովին մոռացել էին նրա ազատչին։ (Րաֆֆի)
- տերտերակին, երեցկին ◆ Ու սարսափած՝ ապուշ կտրած՝ դողաց ձայնը տերտերի՝- «Մեղա՜ աստծու, ա՛յ տիրուհի, էդ ո՞րտեղ ես, դուրս արի»։ (Ավետիք Իսահակյան)
- տան իշխանավոր կինը ծառաների համեմատությամբ, ծառաներ՝ ստրուկներ ունեցող կին
- (նորբ․) որևէ բանի տիրություն անող կին, կոլտնտեսուհի՝ բանվորուհի և այլն, որը պատասխանատու է մի բանի սարքինության՝ խնամքի՝ մշակության համար
- տե՛ս տիրուհնի ◆ Դա մեր վանական աբեղաների հնարած մի գործիք է, որ կոչվում է «տիրուհի», հենց այդ անվան մեջ է նրա նշանակությունը, որովհետև կատարում է նույն ծառայությունը, ինչ որ տան տիրուհին կատարում է ընտանիքի մեջ։ (Րաֆֆի)
Հոմանիշներ խմբագրել
- թագուհի, իշխանուհի, տիրակալուհի, դշխուհի, դշխո
- դիցուհի, դիցանու(յ)շ
- տանտիկին, տանտիրուհի, տիկին, տնակառավարչուհի, (գվռ․)՝ պետուկ, աղջիկպարոն, գլուխ կնիկ
- տե՛ս կին
- տե՛ս տիկին
- տե՛ս տերտերակին
Արտահայտություններ խմբագրել
| Հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | տիրուհի(ն) | տիրուհիներ(ը) |
| Սեռ. | տանտիրուհու | տիրուհիների |
| Տր. | տանտիրուհու(ն) | տիրուհիների(ն) |
| Հայց. | տանտիրուհու(ն) | տիրուհիների(ն) |
| Բաց. | տանտիրուհուց | տիրուհիներից |
| Գործ. | տանտիրուհով | տիրուհիներով |
| Ներգ. | (տանտիրուհում) | (տիրուհիներում) |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ խմբագրել
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։