Հայերեն

ՄՀԱ՝ [kɛʁt]

Կեղտ

Դասական ուղղագրութեամբ՝ կեղտ

Ստուգաբանություն

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *gel-d-՝ *gel- «գնդ(վ)ել, գունդ» արմատից. հմմտ. միջին նիդեռլանդերեն klatten «կեղտոտել», միջին վերին գերմաներեն klatz, նոր գերմաներեն cladde «կեղտագիծ» (հայ-գերմանական զուգաբանություն, որով գերմաներեն բառերի հնդեվրոպական ծագումը հաստատվում է)։ Աճառյանը բխեցնում է *g^uōu-, *g^uū- «կղկղանք» արմատից՝ ենթադրելով *g^ued-lo- նախաձև, որ, սակայն, հնչյունապես չի արդարանում։

Գոյական

անպետք մանր իրերի թափթփուկ, անմաքրություն (փոշի, աղբ և այլն)
մարմնին, հագուստին և այլնին կպած անմաքու նյութ (ցեխ, մուր և այլն)
ճարպային նյութ, քրտինք և այլն, որև մարմնից արտազատվելով ծածկում է մաշկը
մարդու աղբ, կղկղանք
կեղտոտ իր՝ առարկա (փխբ․)
մարդու անունը ու պատիվը արատավորող հանգամանք, գործ, բիծ, արատ (փխբ․)
ստոր, անարգ մարդ (փխբ․)
(խոհր․) խոհանոցում և այլուր հակասանիտարական պայմաններում առաջացող և կուտակվող աղբ, մթերքների որակազրկման աղբյուր
(սննդ․) ընդհանուր տերմին, որն օգտագործվում է մթերքները կամ սարքավորումները աղտոտող բոլոր տեսակի նյութերի համար

Հոմանիշներ

անմաքրություն, կեղտոտություն, աղտեղություն, աղտեղանք, կոշկոճ, ժահ
աղտ, անմաքրություն, մունճ
տե՛ս արատ
տե՛ս կղկղանք
հող

Արտահայտություններ

կեղտը ուտել - վրան շատ կեղտ նստել, հավաքվել, կեղտի մեջ կորչել
կեղտ կապել - տե՛ս կեղտակալել

Բաղադրյալ բառեր
կեղտաբիծ կեղտաբույն կեղտաբուն կեղտաբույր կեղտագալար կեղտագույն կեղտադեղին կեղտալից կեղտախառն կեղտածեփ կեղտակալել կեղտակալում կեղտակեր կեղտակոլոլ կեղտակորույս կեղտակուր կեղտահան կեղտահանել կեղտահանիչ կեղտահանվել կեղտահանում կեղտահոր կեղտաշերտ կեղտաշոր կեղտաջրագույն կեղտաջրհոր կեղտաջուր կեղտատար կեղտափ կեղտոտ կեղտոտաբար կեղտոտացնել կեղտոտ-բերան կեղտոտել կեղտոտվել կեղտոտություն

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ dirt, soils գերմաներեն՝ Fleck դանիերեն՝ թուրքերեն՝ leke իսպաներեն՝ mugre իտալերեն՝ sporco հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ smuts պորտուգալերեն՝ sujeira ռուսերեն՝ грязь (ru) ‎(grjazʹ), нечистота (ru) ‎(nečistota), мусор (ru) ‎(musor), почва (ru) ‎(počva) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝ salissure

Աղբյուրներ

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։
Կարինե Գրիգորյան, Արմեն Մարտիրյան, Սննդի անվտանգության, սննդի քիմիայի և սննդարտադրական տեխնոլոգիաների անգլերեն-հայերեն-ռուսերեն տերմինաբանական համառոտ բառարան (ԵՊՀ հրատարակչություն), Երևան, «Երևանի պետական համալսարան», 2017 — 72 էջ։