խրատ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χəˈɾɑt]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ խրատ
վանկեր՝ խ(ը)•րատ
Ստուգաբանություն
խմբագրելՓոխառություն իրանական աղբուրից. հմմտ. ավեստերեն xratu, միջին պարսկերեն xrat:
Գոյական
- դաստիարակիչ՝ բարոյախոսական խորհուրդ՝ հորդոր, մեկին ուղիղ ընթացքի բերելու կամ որևէ բան ճիշտ՝ գեղեցիկ՝ լավ կատարելու համար հորդոր՝ խորհուրդ ◆ (Մհերը) չի լսի սաստի, ոչ էլ խրատի: (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ես միշտ կարող էի տեսնել նրան և լսել նրա իմաստալից խրատները: (Րաֆֆի)
- բարոյախրատական բովանդակաթյամբ փոքրածավալ գրվածք, առակ ◆ Խիկար իմաստունի խրատները:
- (փխբ․) անհաջողություն՝ ձախողանք և այլն, որից կարելի է օգտակար եզրակացության հանգել, դաս, զգուշացում ◆ Թող սա ինձ լինի խրատ, որ էլ չցանեմ կտավատ։
- (փխբ․) փորձից՝ գործից հետևցրած եզրակացություն, որ օգտակար է հետագայի համար
- ծեծ, պատիժ ◆ Դա մի դառը խրատ է, որով ժողովուրդը պատժում է բռնակալի ամբարտավանությունը։ (Րաֆֆի) ◆ Այդ խրատ կոչվածը աստծո մի առանձին պատիժն էր։ (Րաֆֆի)
Հոմանիշներ
խմբագրել- խորհուրդ, հորդոր, քարոզ, (հնց․)՝ խրատաբանություն, խրատ(ա)տվություն, խելքուխրատ (ժղ․), քաշանք (գվռ․)
- (փխբ․) գայլի ավետարան, գայլի շարական
- տե՛ս առակ
- տե՛ս անհաջողություն, ձախողանք
- տե՛ս պատվեր, հրահանգ
- տե՛ս ծեծ, պատիժ
- տե՛ս դաս
Արտահայտություններ
խմբագրել- Խրատը առնել Սեբաստիա՝ Խոսքերից ազդվել։
- Խրատը բռբնել, Ասածը անել։
- Խրատը ծոցը Պոլիս՝ Խրատի կարիքը չզգացող։
- խրատ առնել - խրատվել, սովորել, փորձառություն ձեռք բերել ◆ Խնդրում էի թողնել հին ճանապարհը, խրատ առնել հին սրնդի փորձերից։ Հովհաննես Թումանյան
- խրատ թողնել - պատգամ՝ ավանդ թողնել
- խրատ լինել - որևէ դեպք փորձություն՝ անախորժություն և այլն ծառայել իբրև զգուշացման միջոց՝ նման սխալ չկրկնելու համար ◆ Վիրավորեց խոլամներից մեկին, էլի խրատ չեղավ: (Ավետիք Իսահակյան)
- խրատ(ը) կատարել - մեկի խրատին՝ խորհուրդներին հետևել, այնպիսի ընթացք բռնել, ինչպիսին հորդորվում է խրատողի կողմից ◆ Եթե բոլոր խրատներս կատարես… կյանքումդ նեղություն չես քաշի։ Սերո Խանզադյան
- խրատ կարդալ
- խրատել ◆ Քաղցր խրատներ էր կարդում, երբ որդին ցույց էր տալիս… ընդդիմություն։ (Րաֆֆի)
- անհարկի խրատներ տալ, քարոզ կարդալ
- խրատ տալ
- խրատել ◆ Եթե ամեն խրատ տվող իր խրատները նախ իր գլխի վրա փորձելու լիներ… հիմարություններ դուրս տալու վտանգից ազատ կմնար։ (Րաֆֆի)
- պատվիրել, առաջարկել, հանձնարարել ◆ Մենք խրատ կուտանք Սիմաֆորին, որ գանձու պաշտոնեության մեջ անգամ մը փնտրել տա ցրվիչը։ Հակոբ Պարոնյան
- պատժել մի վատ արարքի համար, դաս տալ
- խրատ ուտել - խրատվել
- խրատը գետին գցել - մեկի խորհրդին չհետևել՝ խորհուրդը չկատարել ◆ Արի խրատս գետին մի գցիր: (Խաչատուր Աբովյան)
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | խրատ(ը) | խրատներ(ը) |
| Սեռ. | խրատի | խրատների |
| Տր. | խրատի(ն) | խրատների(ն) |
| Հայց. | խրատ(ը) | խրատներ(ը) |
| Բաց. | խրատից | խրատներից |
| Գործ. | խրատով | խրատներով |
| Ներգ. | խրատում | խրատներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Լ․ Տիմոֆեև, Ն․ Վենգրով, Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան (Հայպետուսմանհրատ), Երևան, 1957 — 247 էջ։
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χɾɑt]
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲացատրություն
- (նորբ․) հորդոր
Աղբյուրներ
խմբագրել- Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։