ցուրտ
'''''''''''
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [t͡sʰuɾt]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ Ցուրտ
վանկեր՝ ցուրտ
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնիկ հնդեվրոպական՝ *sk՛urd-՝ *k՛euero- (*skord) «հյուսիս, հյուսիսային քամի» արմատից. հմմտ. ուկրաիներեն сивер «ցուրտ»։
Գոյական
- ցրտություն
- սառը եղանակ
- սարսուռով պատող զգացմունք (փխբ․)
Ածական
- ցածր կամ հարաբերականորեն ցածր ջերմություն ունեցող ◆ ցուրտ եղանակ, օդ։
- տևական՝ կայուն սառնամանիքներ ունեցող՝ անող ◆ ցուրտ ձմեռ
- ջերմություն չտվող՝ չտարածող ◆ Ձմռան ցուրտ արև։
- սառը, զովացուցիչ, ոչ տաք, պաղ ◆ Մեկը չկար, որ տար գեթ մի բաժակ ցուրտ ջուր։ Հովհաննես Թումանյան
- չջեռուցված, չտաքացած ◆ Ցուրտ սենյակ՝ դահլիճ։
- (ժղ․) սառած, տաքությունը կորցրած, հարկ եղած տաքությունը չունեցող, պաղած ◆ Ցուրտ թեյ՝ ճաշ։
- (փխբ․) սառը, զգացմուքայնությունից՝ ջերմությունից զուրկ, ոչ մտերմական ◆ Ցուրտ վերաբերմունք։
- (փխբ․), (բնստ․) կրքից՝ հոգեկան ջերմությունից՝ խանդից զուրկ ◆ Ցուրտ հոգիներ։
- (փխբ․) սարսուռով պատող, սարսռեցնող ◆ Նրա հոգով մի ցուրտ սդող Էր անցնում։
- (փխբ․)չոր, ոչ հաճելի, խիստ ◆ Աղոթող բառերից բացի սրանց բերանից դեռ մի ցուրտ խոսք չի դուրս եկել (Սուրեն Այվազյան)
- (փխբ․) սառը և անհրապույր ◆ Յուրաքանչյուրը պիտի մեկնի տարբեր ուղղությամբ՝ մինչդեռ մեր խեղճ, ծերուկ, լավ Ռընարը՝ ցուրտ դամբարանին մեջ։ Վազգեն Շուշանյան
Հոմանիշներ
խմբագրել- ցրտություն, պաղություն (արևմտհ․), սառնամանիք, սառնություն
- տե՛ս սարսուռ
- սառը, պաղ, (արհմրհ․), ցրտաշունչ, բքաշունչ, ցրտասառույց, ցրտասարսուռ, հյուսիսաշունչ, (հզվդ․), (գվռ․), զնգռկուտ, սուռ, ուծի
- տե՛ս զովացուցիչ
- սառած, պաղած (արևմտհ․)
- տե՛ս անզգացմունքային
- տե՛ս անկիրք
- տե՛ս չոր
Արտահայտություններ
խմբագրել- ցուրտ արյուն - սառնարյունություն
- ցուրտ պատերազմ - տե՛ս սառը պատերազմ
- ցուրտը խածել (խածնել) - ցուրտը տանել
- ցուրտը տանել
- ցրտից մարմինը կամ նրա մի մասը սառել՝ վնասվել
- ցրտահարվել
- սաստիկ մրսել
- ցուրտը (ցրտերը) ընկնել
- ցուրտ եղանակներն սկսվել
- օրվա ցուրտ ժամանակն սկսվել, օրը ցրտել
- ցրտերը հասնել - նույնն է՝ ցուրտը ընկնել
- ցրտին տալ - ցրտահարել, մրսեցնել, ցրտից վնասել
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ցուրտ(ը) | ցրտեր(ը) |
| Սեռ. | ցրտի | ցրտերի |
| Տր. | ցրտի(ն) | ցրտերի(ն) |
| Հայց. | ցուրտ(ը) | ցրտեր(ը) |
| Բաց. | ցրտից | ցրտերից |
| Գործ. | ցրտով | ցրտերով |
| Ներգ. | ցրտում | ցրտերում |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
'''''''Թավատառ տեքստ''''Թավատառ տեքստ''