փոքր
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [pʰɔkʰɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ փոքր
վանկեր՝ փոքր
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնիկ հնդեվրոպական՝ *phuku-` *pōk- «փաքր» արմատից. հմմտ. լատիներեն paucus «քիչ», հունարեն παüρος «սակավություն», գոթերեն fawai «քիչ»։
Ածական
- չափսերով՝ ծավալով ոչ մեծ, սովորական կամ միջին ծավալից՝ չափից նվազ չափ՝ ծավալ ունեցող ◆ Փոքր սեղան։
- ոչ բարձրահասակ, ցածր հասակ ունեցող, ցածրահասակ ◆ Փոքր ծառ՝ տղամարդ։
- կարճ, համառոտ, ոչ ընդարձակ ◆ Փոքր առաջաբան՝ ճառ՝ շարադրություն։
- ոչ բազմաթիվ, փոքրաթիվ, փոքրաքանակ, ոչ մեծաքանակ ◆ Փոքր զորք՝ խումբ՝ ջոկատ։
- ոչ երկար, կարճ, նվազ երկարություն ունեցող ◆ Փոքր ճանապարհ՝ գերան՝ կոթ։
- քիչ տևողություն ունեցող, կարճատև ◆ Փոքր ժամանակ՝ հանգիստ՝ դադար։
- քիչ քանակությամբ միավորներ պարունակող, քիչ միավորներից բաղկացած ◆ Փոքր թիվ՝ մեծություն՝ քանակություն։
- նվազ տարողություն՝ ծավալ ունեցող, քիչ բան տանող ◆ Փոքր աման՝ բաժակ՝ կարաս։
- նվազ կամ քիչ բարձրություն ունեցող, ցածր, ոչ բարձր ◆ Փոքր պատ՝ լեռ՝ բլուր։
- բնակչությամբ ոչ մեծ, փոքրաթիվ բնակչություն ունեցող, ոչ մեծ ◆ Փոքր քաղաք՝ գյուղ՝ երկիր։
- ոչ մեծ տարածություն գրավող, փոքրածավալ, ոչ մեծ մակերես ունեցող, ոչ ընդարձակածավալ ◆ Նաիրյան հնամյա քաղաքը… փոքր էր, ոչ բազմամարդ։ Եղիշե Չարենց
- զորությամբ՝ ուժով՝ դրսևորման աստիճանով ոչ նշանակալից՝ ոչ ուժգին, թույլ ◆ Այդպիսի մի փոքր բախումով հազիվ թե կարելի լիներ որոշել ուժերի հարաբերակցությունը։
- ոչ կարևոր, էական նշանակություն չունեցող, ոչ լուրջ, թեթև ◆ Մի՞թե դու փոքր գործ ես համարում այդ։ (Րաֆֆի)
- մանկական տարիք ունեցող, փոքրահասակ, անչափահաս ◆ Ինչպես փոքր տղա, նա հրճվանքով դիտում էր գույնզգույն թղթերից սարքած… օդապարիկները։ (Ակսել Բակունց)
- կրտսեր, մյուսներից պակաս տարիք ունեցող ◆ Նրա փոքր տղան հինգերորդն էր, որ այժմ աշխատում էր քաղաքի գործարաններից մեկում։
- քիչ (քանակությամբ, տևողությամբ, ուժգնությամբ և այլնով) ◆ Փոքր համբերիր, թող որ անցնի փոթորիկ։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- հասարակական կամ պաշտոնական ոչ բարձր դիրք գրավող, ցածր դիրք՝ աստիճան ունեցող ◆ Փոքր մարդիկ։
- ոչ լուրջ, ոչ խիստ, թեթև, մեծ նշանակություն՝ ազդեցություն չունեցող ◆ Տղաներն ամեն օր նրան ընդունում էին նորանոր մեծ ու փոքր դավերով։ (Անահիտ Սահինյան)
- որևէ բանի՝ երևույթի՝ նշանավոր անձի և այլնի աննշան դրսևորում՝ մարմնացում հանդիսացող, որևէ մեծ բանի չնչին ներկայացուցիչ ◆ Նա այդտեղ իրեն մի փոքր հրամանատար էր համարում։
- ցածրորակ, վատորակ, ոչ առաջնակարգ, ոչ լավ ◆ Մեծ Համլետի փոքր դերակատար։
Գոյական
- երեխա, մանուկ
- կրտսեր մարդ, ոչ ավագ
Հոմանիշներ
խմբագրել- փոքրիկ, փոքրածավալ, մանր, մանրիկ, (գվռ․)՝ պստիկ, պստի, պստլիկ, պիծի, պիծիկ, պիծիլիկ, պծի, պծար, պճլա, պճլի, պճլիկ, պճիկ, պիճիլիկ, պուճուր, պուճուրիկ, պլուլիկ, պլուզիկ, պնտլիկ, պպլիկ, պտլիկ, պտըտիկ, կուճի, կուճուր, կուճուլ, կուճուրիկ, կուճին, կխթիկ, կխթլիկ, կճատիկ, ճմբլիկ, ճմլի, ճստիկ, ճմլիկ, մնտլիկ, մնդլիկ, մինտիլիկ, միտիլիկ, միտիկ, ծեթ, ծիծլան, քոնտոզիկ, քստիկ, քցափիկ, վրնիկ, մինի-մինի
- ցածրահասակ, փոքրահասակ, փոքրիկ, գաճաճ, (գվռ․)՝ պստիկ, պստլիկ, պստի, պճլիկ, պիճի, պիճիլիկ, պիճիկ, պուճուր, պուճուրիկ, ճստիկ, մստլիկ, մնդլիկ, մինտիլիկ, միտիլիկ, միտիկ, թելիկ-մելիկ
- կարճ, համառոտ
- տե՛ս փոքրաթիվ
- կարճ, կարճատև
- ցածր
- անկարևոր, աննշան, թեթև, դույզն
- անչափահաս, փոքրահասակ
- կրտսեր
- տե՛ս վատորակ
- տե՛ս երեխա
Արտահայտություններ
խմբագրել- փոքր առ փոքր - քիչ-քիչ, աստիճանաբար, հետզհետե
- Փոքր արջ (աստղգ․) - երկնակամարի հյուսիսային կիսագնդի համաստեղություններից մեկը, որի մեջ մտնող աստղերը դասավորված են շերեփի ձևով, Փոքր սայլ, Փոքր սայլակ
- փոքր գալ՝ լինել - պահանջված չափից՝ ծավալից փոքր լինել, պահանջված չափին չհամապատասխանել
- փոքր գերերի - տե՛ս գետնասունկ, գերուկ
- փոքր եղինջ - տե՛ս եղինջիկ
- փոքր ինդուստրիա - տե՛ս տեղական արդյունաբերություն
- փոքր-ինչ
- մի կարճ ժամանակ
- մի քիչ
- որոշ չափով
- փոքր ի շատե - նույնն է՝ փոքրիշատե
- փոքր լուսավոր - տե՛ս լուսին
- փոքր կակուլա - տե՛ս հիլ
- փոքր մի ևս (հնց․) - մի քիչ էլ եթե, քիչ մնաց՝ քիչ էր մնացել որ …
- փոքր մնալ - քիչ մնալ, այն է հա …, համարյա
- փոքր մշկածաղիկ - տե՛ս մարեմախնկենի
- փոքր մոլախինդ - տե՛ս գարշահոտ շնկարոս
- փոքր շուշմիլ - տե՛ս հիլ
- փոքր ջերմատակ - տե՛ս արյունակուլ
- փոքր ցաբ - տե՛ս գետնատափ
- փոքր ցախ - տե՛ս ցախավել, կանտորի
- մի փոքր
- մի կարճ ժամանակ
- մի քիչ
- որոշ չափով
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։